Pòtay:ekonomi: Diferans ant vèsyon yo
Contenu supprimé Contenu ajouté
Aucun résumé des modifications |
Aucun résumé des modifications Baliz yo : Modifikasyon mobil Modifikasyon nan sitwèb mobil |
||
Liy 10 :
</td>
<td valign="top">
Mo greik oikonomía
oikos «kay»
nómos «lwa» lwa pou kay la oikonomía kay la anba lalwa
Men eske se pa yon dezòd pou chak moun defini pwòp montan echanj pa yo?
Pwoblèm ekonomik: Ekonomi soti nan de mo grèk oikos nomos (oikos lwa, nomos kay) ekonomi pa vle di lajan sere men pito prensip pou w suiv pou w byen jere lakay ou vi w oswa peyi w ak rantabilite, fe ekonomi vle di kreye lwa pou depans yo, e lwa pou depans yo fèt apati de you budjè. Men nan tout bagay gen pwoblèm, Pwoblèm ekonomik se sila a ki pou kontwòle sa k pou rayisab la, e rayisab la se yon pasyon ki deklanche e w paka evite l nan kesyon ennmi an. N'ap di nou konsa: nan ekonomi, kote li egziste youpakèt ennmi yo, men sa k fe wòl la dwe jwe pa yon òganizasyon, kit jan li ye, se pou l kontwole, wè ki pou anile, tout reyaksyon ki pou rayisab la. Se yon pwoblèm entelektyèl ki fò anpil, bay ennmi ekonomik lan definisyon ki pi presi e ki pi restren posib pou l dezapresye monnen nou an. Nou te bare lawout ak tout ennmi ekonomi ayisyen an lè n pa t ba yo dwa definisyon presi sa "senk goud egal you dola ameriken". Men an 2004 ennmi ekonomi an atake n nan kè ekonomi n nan lè n remèt definisyon presi sa ak ennmi n yo "biyè sa a nou fè l konfòm ak konstitisyon ayisyen an".
Se pou definisyon ki pou ennmi an sa dwe kontwole, limite, trennen l nan minimòm ni.
Sa kapab: "10goud se lik egal yon ewo" konfòm ak restitisyon e reparasyon endepandans ayisyen an.
Ennmi ekonomi ayisyen an atake l fò paske modèl ekonomi ayisyen an kloure nan men enkapab yo.
Ekonomi pou benefis pratike ann ayiti depi chak senk an yo, plis moun ap vin pagen lajan anmezi tan ap pase àne apre àne. Atitid granmanjè yo ki se bann aktè sosyo-ekonomik yo se yo ki anlon e anlaj responsab koz kife pagen lajan anndan peyi a pou ekonomi an ka estab. Diferan aktè yo se yo ki montre nesesite ke yo fè yon modèl ki pap ka sòti ayisyen yo nan povrete tèt chaje bounda lou sa.
Tandans yo ki se yo k konstitye modèl sa a ki pou ekonomi pratike ann ayiti a pagen plas li si wi kot siksè yo. Menm-apre yon pakèt diferant inisyativ yo, tandans lan ki santral la ki gentan make ekonomi ayiti a, se kenbe manman lajan ki pou rann nan. Sa plis ke pran lari a e fè beton an cho rele pou grangwou lavichè tout solisyon an se soti ayisyen nan malè pandye ki se kenbe manman lajan ki pou rann nan. Pawòl sa a yo te soti nan bouch Fritz Jean, prezidan Chanm komès, ki pou endistri e tout pwofesyon yo ki pou Nòd- ès men sa k yon vibran apèl pou fini avèk pratik kenbe manman lajan ki pou rann nan. Fè manman lajan an pa ka fè pitit se yon gwo malè pandye ke ayisyen twouve l paske pitit se byen pòv malere.
Ennmi an ap bay fawouch
Pou sa l konstate l fè pèp sa a
Ansyen gouvènè Bank Santral la wè finisman sa chakjou nan ri kote l pase ak vil moun yo fini yo pagen nannan ankò ann ayiti. « Lè w ap gade w wè kòman endistri povrete sa a ke n ap ba l jarèt la fini ak pèp ayisyen an ». Konsa l esplike sa, tout pandan l pwente dwèt li sou kenbe manman lajan ki pou rann nan k al renk nan pòch ki pa bay pitit ki mennen nou tou dwat nan bloke ekonomi an pou moun pa antre.
Kenbe manman lajan ki pou rann nan
« Plis pase 50% richès peyi a se lik kontwole avèk 5% moun ki pi rich yo ann ayiti. Ankenn peyi pa ka vanse avèk nivo sa to elve moun ki pa fè pati ekonomi an, yon nivo moun pa pran moun pou moun, moun pa kanmarad moun nan ekonomi an», gentan pèlas siyale Fritz Jean, ki gentan site Marc Louis Bazin, moun ki nan ekonomi ayisyen an tout moun konnen, ki gentan reprezante Bank mondyal ann Afrik pati wèsla.
Rajun Jan Singh, brasè-manman lajan ki pou rann nan ki ala tèt mouvman ekonomi Bank Mondyal la pou Ayiti, li menm ki pa t fè katwout pou l montre wout devlopman yo, li te chita sou eksperyans entènasyonal li yo. « Pa pral gen resèt mirak yo, men plen mwayen k ap bay solisyon yo», gentan vanse brasè-manman lajan ki pou rann nan ki pou Bank mondyal la. Si li li konstate ke plen pòch pa toujou danse kole avèk devlopman, li envite aktè yo pou yo sonje ti detay yo souvan bliye a: Anplwa a.
San wondonmon nan ankenn sans, Rujun Jan Singh, ki te eksprime l devanfas ki pou minis ayisyen an ki pou Ekonomi ak tout finans yo, gentan fè remake kèk bagay ke tout dirijan ayisyen yo konnen nan bon ti mamit. Peyi k kreye anplwa pou tout moun yo, yo tout sanble. Li gentan site kat sou tab: yon klima ki pou afè yo k ap byen mache, yon fasilite pou moun al pran edikasyon, yon regleman pou travay k ap ankouraje tout anplwa moun renmen yo, e konstriksyon yo djanm.
Depi egzistans ki pou peyi sa a tanmen, nou pratike yon ekonomi ki pou sibzistans nan eksplwate sèlman tikras resous yo ke peyi a genyen san reyenvesti. Se sa n ka wè nan ka pou kafe a, bwa, kann... Yon eksplatasyon sou sa n levejwenn san ankenn chanjman.
Resous yo ap fini san ranplase pou ka gen toujou pou manman lajan an rann pou gen dekwa pou n'viv. Pifò moun pagen aksè ak resous sa a yo paske yon ti gwoup moun kenbe yo anba men yo, gentan fè konprann nan sibztans minis lan ki pou Ekonomi an ak tout finans yo, Wilson Laleau.
Selon minis lan Laleau, brasè-manman lajan ki pou rann nan pou leta pa l la, pibon zouti pou ranvèse tandans lan se definisyon an pou you politik piblik de lwa apopriye yo, pou you budjè. Pou li, konsiltasyon yo se ak yon bann diferan patnè yo anvan yo tanmen-ekri pou you budjè 2014-2015 pou tout patnè sa a yo patisipe nan fè rechèch pou you madebat ant aksyon yo ki leta e inisyativ yo ki pou sektè prive a. (Jean Rendolf Leomyr Observateur en developpement Economique)
<br/><br /><br />
{{kategori/ekonomi}}</td>
Ligne 46 ⟶ 76 :
}}
[[kategori:
| |||