|
Lojik fomel itilize 2 metod kle, sa nou rele "'''Lojik Dediktiv'''" ak sa nou rele '''Lojik Indiktiv'''. lojik dediktiv la se lojik kote ke konklizyon an se yon ekspresyon eksplicit ki fondamentalman konekte ak sa ki te nan premis lan ou premis yo. setadi validite yon konklizyon nan lojik dediktiv depann direkteman sou validite premis ki presede li yo. Tankou, "'''potoprens nan depatmanlwes, site soley nan potoprens, alo site soley nan depatman lwes"'''. Tout edid nan jewometri baze sou pwose(ou inferans) dediktiv ki se kle nan lojik dediktiv la. baz lojik dediktiv la jwen sous li nan travay ke aristot tap fe sou sa nou rele jodi ya " syllogismes d'aristote". li enpotan pou remake ke konklizyon yon lojik dediktiv gen 2 posibilite, swa li setenman fos, oubyen li setenman vre. nan lagaj pwobabilite, li gen yon pwobabilite "0" oubyen "1" pagen antrede.
=== lojik indiktivendiktiv ===
'''Filozofi''' reprezante yon gwo pati nan aktivite intelektyelentelektyèl lezonm. Tout moun atikile konsepsyon pesonal yo sou lavi; nan pwose sa, nou di ke mounnmoun sa yo ap filozofe; men moun ki ale pi lwen pou rantre nan rasin pwoblempwoblèm sa yo, ak jefo yo fe pou devlope systemsistèm nomatif ak deskriptif pou tante klarifye ak resoud pwoblempwoblèm sa yo, sa yo vinn jwe wol filozof pwofesyonel. nan ka sa filozofi vinnvin pran yon sans fomelfoòmèl ak skolastik ke nou ka rele "'''Filozofi SystematikSistematik'''".
Kisa Filozofi systematik sa ye, e kijan li divize?
Kwake '''Filozofi fomel''' la gen plizye aspeaspè, men gen '''3''' kokenn shenn bransh ki reprezante preske tout edifis etid filozofik la.
'''BranshBranch''' sa yo, se '''Metafizik''', '''Epistemoloji''', ak '''Lojik'''.
'''Lojik''': se branshbranch nan filozofi ki etidye sinifikasyon senbolik, validite yon konklizyon, ak relasyon ki egziste ant senbolsenbòl ak sa senbolsenbòl sa yo reprezante ou ta vle reprezante. paske lojik gen pou li we ak deklarasyon, gen yon enteraksyon natirel ki fèt ant lojik ak lengwistik.
Lojik fomelfòmèl itilize 2 metodmetòd kle, sa nou rele "'''Lojik Dediktiv'''" ak sa nou rele '''Lojik endiktiv'''. lojikLojik dediktiv la se lojik kote ke konklizyon an se yon ekspresyon eksplicit ki fondamentalman konekte ak sa ki te nan premis lan ou premis yo. setadi validite yon konklizyon nan lojik dediktiv depann direkteman sou validite premis( deklarasyon) ki presede li yo. Tankou, "'''potoprensPòtoprens nan depatman lweslwès; site soley nan potoprens; alo site soley nan depatman lwes"'''. Pa selmansèlman analiz deklarasyon yo KIki Tonbe anba labanye lojik dediktiv, men pi fo etid matematik tankou jewometri baze sou inferansenferans dediktiv( pwose(pwoz dediktiv) ki se kle nan striktiestrikti lojik dediktiv la.Istorikman, baz lojik dediktiv la jwen sous li nan travay ke AristotAristote tap fe sou sa nou rele jodi ya "syllogismes d'Aristote". Li enpotan anpil pou nou remake ke konklizyon yon lojik dediktiv gen 2 posibilite, swa li setenman fos, oubyen li setenman vre. nan langaj pwobabilite, li gen yon pwobabilite "0" oubyen "1" pa gen antrede.
"lojik endiktiv" se lojik ki baze sou probabilitepwobabilite ak koneksyon ou sou yon inifomiteinifòmite natirelnatirèl ke nou gen rezon pou nou presipoze. seSe lojik sa ke '''Syans Aplike''' yo plis itilize. diferan ak lojik dediktiv, li enpotan pou nou remake ke konklizyon lojik endiktiv la sa pa janm 100%; setadi konklizyon an toujou kikonstansyel, konsekaman, li sije ak modifikasyon. Yonn nan moun ki devlope prensip metodolojik pou lojik endiktiv la se filozofyon filozòf angle ke nou rele '''john stuart mill'''. Prensip yo baze sou metodmetòd sa yo: '''MetodMetòd Diferans''',Metod Menm bagay, MetodMetòd Menm Varyasyon"''', ak 2 lotlòt medodmetòd derivativ ki se konbinezon metodmetòd prensipal sa yo.
'''MetodMetòd Diferans''': janJan ak pye ale nan yon restoran yal manje. jan mande diri blan, legim ak sos pwa nwa, pyePyè li menm li mande diri blan, legim ak sos pwa blan. kom se marasa yo ye, yo mande pou yo mete diri blan an nan yon selsèl bol, ak legim la nan yon selsèl platpla, men pou pwa yo ale nan 2 bol diferan. ApreAprè mesye yo fin manje, yo ale lakay, yo poko rive lakay yo, vant PyePyè ap fefè li mal, lap vomi ak dyare. pye ale kay dokte, dokte ya konkli apreaprè tes loratwa li ke pyepyè manje yon manje kontamine. nan twa manje diferan sa yo, ki les ki fefè PyePyè malad ? DapreDaprè metodmetòd diferans lan, se pwa blan an ki koz maladi pyePyè, paske se selsèl sos pwa blan an ke janJan, ki pat malad, pat manje, e se menm sos pwa blan sa ke pyePyè te manje pou kont li. siSi diri blan an ou legim lan te kontamine, janJan tapte ap malad tou. setadiSetadi, maladi ya ki se yon diferans ki patpa te pataje ant janJan ak pyePyè dwe sotisòti nan manje ke janJan ak pyePyè patpa te pataje ya, kise sos pwa blan an.
'''MetodMetòd Menm bagay''' : yon kriptograf kap travay nan lame dayiti intesepte yon mesaj kode " abc = fo lespinas kraze; mcs = soldasòlda kraze rak; cpdk = mashin kraze jeneral jimenez. kisa let c ya reprezante? paske c paret tout kote kraze paret, eke sel let ki paret 3 fwa, menm jan kraze se selsèl mo ki paretparèt 3, nou konkli ke dapre metod menm bagay la ke c = kraze.
'''Epistemoloji''' ''Tèks italik'': se branch nan filozofi kap sheshe konen lanati konenans, sou ki sa konesans baze. tankou ki sa ki jistifye sa nou asepte koòm konesans. nan etid ak reshesh ki tap fetfèt pou bay klarifikasyon sou lanati konesans gen de groupgwoup kleklè ke nou rele "rasyonalis" ak "anpiris".
rasyonalisRasyonalis se filozoffilozòf ki kwe ke tout konesans ki non-patilye, setadi konesans ki gen aspeaspè jeneral, se konesans nou aprann a-priori, setadi konenans nou aprann direktemandirektman nan yon pwoses intelktyelentelktyèl ki indepandanendepandan de eksperyans. filozofFilozòf sa yo tankou reneRen& descartesDescartes ak platonPlaton fe alizyon ak matematik ak jewometri pou jistifye pozisyon sa. tankou, pou filozoffilozòf sa yo, lelè moun gen metrize teoremteyorèm pythagore la, se pa eksperyans ki fefè menm moun sa reyalize definitivman ke sinis okare plis cosinis okare ap egal ak 1. seSe aspeaspè jeneral konenans sa ke ou ka penetre direktemandirektman san lintemedyelentèmedyè eksperyans ki prouvepwouve pozisyon rasyonalis la depre filozoffilozòf ki nan kan sa.
liLi enpotanenpòtan pou remake ke rasyonalis yo pa di ke tout konesans yon moun atenn, atenn li a-priori. paske yo di ke konesans patikilye baze sou eksperyans setadi ou aprann yo aposteri. tankou, si mwen rekonet koule mashinn mwen an, e ou menm ou rekonet koule mashin ou an, konesans patikilye sa pa bay yonn nan nou okin rezon pou jistifye yon konklizyon jeneral sou koule tout machin sou latelatè.
empiricisAnpiris se filozoffilozòf ki konkli ke tout sa ke nou ka rele konesans lejitim, nou aprann yo aposteri. setadi, se sou eksperyans nou, ak eksperyans lotlòt moun ke konesans sa yo baze. se sak fe, enpiriris konsidere lasyans kom sel sous konesans lejitim paske li pa baze sou spekilasyon ou aktivite cerebralserebral indepandanendepandan de eksperyans. yon nonm tankou Jeremy Benthman ak John Stuart millMill se 2 filozòf ki vremanvrèman bati fondasyon kosmoloji enpiricisanpiris la.
=== Metafizik ===
|
