Okipasyon ameriken an Ayiti, 1915-1934: Diferans ant vèsyon yo
Contenu supprimé Contenu ajouté
Baliz yo : Modifikasyon mobil Modifikasyon nan sitwèb mobil |
Baliz yo : Modifikasyon mobil Modifikasyon nan sitwèb mobil |
||
Liy 28 :
Depli, kominote alman an te pi entegre nan sosyete ayisyèn nan ke lòt kominote oksidantal yo, ann al konprann Fransè yo. Kèk Alman marye ak Ayisyèn yo ki se moun ki sot nan gran fanmi milat, anfen pou kontoune entèdiksyon ki fèt ak etranje yo, pa [[Konstitisyon]] ayisyèn nan, pou posede tè ann Ayiti. Alman yo gade lyen yo sere ak patri yo a konsa ke avèk lame e rezo ki pou espyonaj alman yo ann Ayiti, e tou al fè egalman prensipal pouvwayè pou fon ak anpil revolisyon yo, akòde pakèt prè kot to enterè yo wo pou enterè yo nan divès faksyon politik ayisyèn. Ann konsekans, Alman yo te wèlwen tankou yon mennas pou enterè Ameriken, e y al konsidere pou sa kominote alman ann Ayiti tankou yon evantyèl cheval Twayen an ki appwofite ak gouvènman enperyal ki pou Bèlen.
=== Monte tansyon yo ===
Ant 1910 e 1911, nan bout pou limite enfliyans alman, [[Depatman Leta EtazIni|Depatman Leta]] pote de li nan yon konsòsyòm ki pou envestisè ameriken yo, konstitye pa ''National City Bank of New York'' (jodi a [[Citibank]]), pou l'akizidyon ki pou Bank Nasyonal Ayiti a, inik bank komèsyal e trezoreri nasyonal ki pou peyi a.
[[Fichye:Vilbrun Guillaume Sam portrait.jpg|thumb|241x241px|Pòtrè Jean Vilbrun Guillaume Sam]]
Ann fevriye 1915, [[Jean Vilbrun Guillaume Sam]], nome prezidan pou lavi, mete ann plas yon diktati. Ann juiyè, nan kad ki pou yon revòlt tounèf anti-ameriken, li fè ekszekite 167 prizonye politik, tout moun ki soti nan rich fanmi milat ki gen yon desandans lye ak kominote alman. Depi lè ke masak la pran lari , foul la mache pran Sam nan PòtoPrens.
Revolt anti-ameriken an te menase pou byen di enterè ekonomik ameriken yo ann Ayiti, tankou ''Ayisyen Ameriken Sugar Company''. Pi plis, yon Ayisyen anti-ameriken sipòte pa ''kako'' yo, Rosalvo Bobo, te ann pàs pou l siksede Sam nan tèt ki pou peyi a. Gouvènman ameriken deside atò pou aji rapidman anfen pou l al prezève enterè l yo.
== Referans ==
| |||