Marie Vieux-Chauvet: Diferans ant vèsyon yo
Contenu supprimé Contenu ajouté
Aucun résumé des modifications |
Aucun résumé des modifications |
||
Liy 5 :
|tèks=Marie Vieux-Chauvet
|fonksyon=ekriven
|dat nesans= [[
|lye nesans= [[Pòtoprens]]
|peyi nesans=[[Ayiti]]
Liy 15 :
|nòt=
}}
'''Marie Vieux-Chauvet''' (ki fèt [[
== Biyografi ==
Marie Vieux-Chauvet fèt nan lane 1916 Pòtoprens. Li se pitit fi Constant Vieux, yon politisyen, ansyen senatè ak anbasadè Ayiti e Delia Nones, ki fèt nan zile Saint-Thomas (Zile Vyèj).
Daprè temwanyaj gran sè li, Lilian Vieux, li te yon timoun ki renmen li anpil. Depi Marie gen 12 lane, li kòmanse ekri pyès teyat. Li te konn bay zanmi li jwe teyat sa yo.
Marie Vieux-Chauvet etidye nan "Annexe de l’École Normale d’Institutrices" epi jwenn brevè elemantè li nan lane 1933. Premye maryaj li avèk doktè Aymond Charlier te ateri sou yon divòs. Li vin remarye avèk yon ajan Vwayaj ki rele Pierre Chauvet.
Kom [[Marie-Thérèse Colimon]], Marie Vieux-Chauvet pase tout vi li ap goumen kont abi yo nan tout kalite ki se viktim yo nan fanm, malere a, dezerite yo ak tout fèb yo.
Nan premye woman li, ''La Légende des fleurs'' (pibliye anba non Colibri), Marie Vieux-Chauvet mete aksan anpil sou rèv fratènite ak solidarite ki motive ekri li yo. Li pibliye plizyè woman, tout domine pa pwoblèm nan egalite ak lajistis.
[[Brun Ricot]], [[Seymour Pradel]], [[Jacques Stephen Alexis]] te konn enspire li avèk prensip egalite yo te konn degaje nan zèv yo.
Woman li yo chita tou sou yon seri tèm tankou [[vodou]], [[esklavaj]], [[kolonyalis]] ak [[ewotis]].
Kouran ideyalis e egzistansyalis Marie Chauvet ap degaje nan zèv li yo, vin bay li yon vwa politik ki fò anpil.
Nan ''Fille d’Haiti'', li mansyone yon mouvman revolisyonè ki, daprè sous yo, ta sanble anonse sa ki ta pral pase lè [[François Duvalier]] pran pouvwa a.
Nan lòt woman li, ''La danse sur le volcan'' (1957), li dekri sitiyasyon fanm ayisyèn yo nan yon jèn ras melanje, sou anbisyon imen ak dezanchantman nan fas a yon sosyete pa kapab ale pi devan. Nou jwenn kèk pèsonaj ki make listwa peyi Dayiti kòm [[Vincent Ogé]].
Nan kòmansman ane 1960 yo, Marie Chauvet vin tounen yon lidè nan domèn literati ayisyèn an. Li se sèl grenn fanm, pami yon seri gwo ekriven epòk la tankou [[René Philoctète]], [[Davertige]], [[Rolang Morisseau]], [[Serge Legagneur]], [[Anthony Phelps]].
Li te konn ouvri kay li, ki te zòn [[Boudon]], pou reyalize tout sa ki gen pou wè avèk reyinyon sosyal epi literè.
Anba rejim Duvalier a, Marie Vieux-Chauvet rive pwodui nan 6 mwa, premye vèsyon youn nan gwo manman penmba woman li ki se ''Amour, Colère et Folie''. Nan woman sa a, li chwazi denonse tout prejije sosyal ki gen pou wè avèk koulè po moun. Lè [[Simone de Beauvoir]], ki te zanmi li, fin li liv, li mete dife pou mezon edisyon Gallimard, pibliye woman sila nan lane 1968.
Nan yon entèvyou, sè Marie, Lilian, rakonte asasina neve li epi arestasyon ak disparisyon pitit li ki te fèt nan menm ane sa. Sa ki te oblije li ak tout rès fanmi an, kanpe an kwa pou woman an pa pibliye. Sa yo fè, yo achte nan edisyon Gallimard tout estòk woman an epi yo anpeche yo mete li sou mache a. Lè Marie wè tout bon vrè tout baryè ki sou wout li, li deside egzile tèt li nan vil Nouyòk epi divòse avèk dezyèm mari li.
Pandan li te Nouyòk, li marye avèk yon Ameriken, Ted Proudfoot. Ant 1971 (dat lanmò François Duvalier) ak 1973 (dat lanmò Marie Vieux-Chauvet), li ekri dènye liv li, ''Les rapaces'', ki pale sou wòl yon ekriven ki engaje, e li fè kèk komantè tou sou klas sosyal ayisyèn an ak relasyon dependans ki egziste ant pouvwa ayisyen ak pwisans etranjè yo.
Marie Vieux-Chauvet mouri dat 19 jen 1973 nan Nouyòk.
Nan lane 2004, 2005, 2014, 2015, mezon edisyon Zellig edite yon lòt fwa ankò kèk nan woman li yo , tankou : ''La danse sur le volcan'' (2004), ''Amour, colere et Folie'' (2005), ''Fille d’Haiti’’ (2014), ''Fonds des Nègres'' (2015).
Nan lane 2016, anpil aktivite te òganize pou selebre santenè nesans otè a nan [[Pòtoprens (komin)|Pòtoprens]], [[Nouyòk]] ak [[Monreyal]].
== Zèv li yo (seleksyon) ==
Ligne 28 ⟶ 57 :
* 1986 ː ''Les Rapaces'', [[Pòtoprens]], Henri Deschamps
=== Teyat ===
* 1947 ː ''La Légende des fleurs'', [[Pòtoprens]], Henri Deschamps, 1947;
* 1948 ː ''Samba''. Miz an sèn ane 1948 nan [[Pòtoprens]]
* 2008 ː ''Amour, colère et folie'', adaptasyon José Pliya. [[Pari]] Avant-Scène Théâtre
=== Nouvèl ===
Ligne 39 ⟶ 68 :
* 1954 ː Pri "Alliance Française", pou ''Fille d'Haïti''
* 1960 ː Pri "France-Antilles", pou ''Fonds des Nègres''
* 1986 ː Pri "Deschamps" (
== Referans ==
| |||