Efò chèchè syantifik yo ann Ayiti

An Ayiti, chèchè syantifik yo ap fè anpil efò malgre obstak yo. Yo souvan travay nan kondisyon difisil ak resous limite. Travay yo gen pou objaktif pou rezoud pwoblèm lokal nan sante piblik, agrikilti dirab, pwoteksyon anviwònman ak anpil lòt. Malgre defi yo, detèminasyon yo pou kontribiye nan pwogrè peyi yo se remakab.

Gen plizyè òganizasyon, enstitisyon akademik ak laboratwa rechèch nan peyi a ki konsantre sou rechèch syantifik tankou: CREGED[1], LAQUE[2], CRAPU[3], CHIBAS[4], CERED[5], EDSE[6], CRISH[7], ISTEAH[8] ak Inivèsite Quisqueya[9].

Defi piblikasyon syantifik ann Ayiti modifye

An Ayiti, kominikasyon rete yon gwo defi pou vulgarizasyon rechèch syantifik. Rechèch syantifik se sitou pibliye an franse. Se sèlman 42% popilasyon ayisyen an ki kapab eksprime tèt yo an fransè e majorite a pale kreyòl ki se lang ofisyèl peyi a[7]. Sa anpeche difizyon konesans nan peyi a, malgre rechèch ki konsantre sou pwoblèm lokal yo.

Pespektiv modifye

Fè fas ak sitiyasyon chaotic sa a fè fas a chèchè, inivèsite ak lòt antite yo te aplike metòd pou ranmase lajan ankouraje rechèch syantifik. Pami antite sa yo, nou ka site Bank Repiblik Ayiti.

Nòt sèten endikatè, tankou bibliometrik, ogmante nan diferan domèn, tankou anviwònman, sante ak agronomi atravè rechèch ki fèt nan Inivèsite Quisqueya.[10]

Misyon chèchè yo modifye

Chèchè yo jwe yon wòl enpòtan nan sosyete a nan fè rechèch ak devlope solisyon inovatè pou rezoud pwoblèm nan divès domèn, soti nan medikaman nan jeni ak anviwònman an. Yo kontribiye nan avanse syans ak amelyore lavi moun atravè pwogram tankou etid matyè òganik nan sediman yo pou modle chanjman anviwonmantal yo pandan dènye milenè a lè l sèvi avèk yon echantiyon debaz sediman ki soti nan Lake Azuei an Ayiti.[11]

Referans modifye

  1. « CReGED | Université Quisqueya - UniQ Haïti ». Retrieved 2024-04-23. 
  2. « LAQUE | Université Quisqueya - UNIQ Haïti ». Retrieved 2024-04-23. 
  3. « CRAPU | Université Quisqueya - UniQ Haïti ». Retrieved 2024-04-23. 
  4. « CHIBAS | Université Quisqueya - UNIQ Haïti ». Retrieved 2024-04-23. 
  5. « CERED | Université Quisqueya - UNIQ Haïti ». Retrieved 2024-04-23. 
  6. « EDSE : Ecole doctorale société et environnement | UniQ Haïti ». Retrieved 2024-04-23. 
  7. 7,0 et 7,1 « CRISH – Centre de Recherche Intégrée et Scientifique d’Haïti » (in français). 2024-04-21. Retrieved 2024-04-23. 
  8. « ISTEAH - Recherche ». Retrieved 2024-04-23. 
  9. « Publications scientifiques | Université Quisqueya - UNIQ Haïti ». Retrieved 2024-04-23. 
  10. Césars, Jasmine; Alexis, Magline; Emmanuel, Evens (2021-06-30). « Use Of Altmetric And Bibliometric Indicators To Measure Scientific Productivity In The Fields Of Life And Earth Sciences: Case Study From Haiti ». European Scientific Journal, ESJ 17 (21): 316. ISSN 1857-7431. doi:10.19044/esj.2021.v17n21p316. 
  11. Noncent, David; Sifeddine, Abdelfettah; Emmanuel, Evens; Cormier, Marie-Helene; Briceño-Zuluaga, Francisco J.; Valdés, Jorge; Mendez-Millan, Mercedes; Turcq, Bruno; Bernal, Juan Pablo (2023-12). « A 1000-year record of paleoclimate and paleoenvironment change inferred from sedimentary organic matter in Lake Azuei, Haiti ». Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology (in anglais) 632: 111845. doi:10.1016/j.palaeo.2023.111845.  Check date values in: |date= (help)