Paj Prensipal
Kout pwojektè
Vincent van Gogh (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: Vensan Van Gòg), fèt 30 mas 1853 nan Groot-Zundert (Peyiba), epi li mouri 29 jiyè 1890 nan Auvers-sur-Oise (Frans), se yon pent ak desinatè olandè. Penti l yo ki gen yon gwo aspè natiralis, epi ki jwenn enspirasyon yo nan enpresyonis ak pwentillis, anonse mouvman atistik fovis ak ekspresyonis.
Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan Goupil & Cie. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin yon pastè, menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawoland pou Bèljik, epi li al rete an Frans. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon otodidak, kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye estanp japonè, litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre enstabilite mantal li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an.
Pil Korespondans van Gogh yo pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi ak zanmi li, ki gen ladan 652 lèt li voye bay frè li Theo, ak moun li te kenbe yon relasyon sere ni sou plan pèsonèl ak pwofesyonèl.
Zèv Van Gogh konpoze plis 2000 twal ak desen ki date sitou ane 1880 yo. Li fè eko nan milye atistik ewopeyen an nan fen XIXe syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, tankou Anthon van Rappard, Émile Bernard ak Paul Gauguin. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay ki te popilè. Li admire Jean-François Millet, Rembrandt, Frans Hals, Anton Mauve ak Eugène Delacroix, pandan li ap tire enspirasyon nan Hiroshige, Claude Monet, Adolphe Monticelli, Paul Cézanne, Edgar Degas ak Paul Signac.
Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan Lafrans, Peyiba, Bèljik ak Dannmak. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon eskpozisyon nan Museum of Modern Art, Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis pandan tout tan.
Èske w konnen?
- Piman woz se pa yon piman tout bon.
- Nan istwa elektrisite, an 1887, Heinrich Hertz te fè ton dekouvèt sou elektwòd.
- Èske w konnen, nan lane 2024 la, grangou a ogamante anpil nan peyi Dayiti ?
- limyè Solèy la pran 8 minit ak 20 segond pou rive sou Latè.
- Chip se sèl Eta manb Inyon ewopeyèn ki pa fè pati ni OTAN ni Patenarya pou lapè.
- End se peyi endepandan ki gen pi long konstitisyon ekri (repwodiksyon).
Istorik mwa jiyè
- 3 jiyè (1886): Benz Patent Motorwagen, ki te fabrike pa Carl Benz, premye otomobil nan listwa ki te mache ak yon motè kat tan petwòl k ap mache anndan, teste an piblik.
- 5 jiyè (1687): Isaac Newton (pòtrè) pibliye pou premye fwa Philosophiæ naturalis principia mathematica, kote li dekri Lwa Mouvman li yo ak lwa inivèsèl gravitasyon.
- 18 jiyè (1323): kanonizasyon Thomas d'Aquin.
Pwojè tematik yo yo
|
Atizay |
|
Syans egzak ak natirèl |
|
Syans imèn ak sosyal |
|
Sosyete |
|
Teknoloji |
|
Lavi chak jou ak lwazi |
Wikipedya nan lòt lang yo
Wikipedya sa a ekri nan lang kreyòl ayisyen. Anpil lòt vèsyon Wikipedya disponib.
Wikipedya ki gen plis pase 1 000 000 atik :
Deutsch ·
English ·
Français ·
Español ·
Italiano ·
日本語 ·
Nederland ·
Polski ·
Русский ·
Sinugboanong Binisaya ·
Svenska ·
Tiếng Việt ·
Winaray
Wikipedya ki gen plis pase 100 000 atik :
العربية ·
български ·
Català ·
한국어 ·
中文 ·
Dansk ·
Slovenčina ·
Esperanto ·
Suomi ·
עִבְרִית ·
Magyar ·
Bahasa Indonesia ·
Lietuviu ·
Norsk ·
România ·
Српски / Srpski ·
Česká ·
Türkçe ·
Українська ·
Volapük