Endepandans (politik)

al gade paj ki genyen lis atik menm non yo.

Endepandans se yon kondisyon pou yon nasyon, yon peyi, yon eta kote rezidan yo ak moun yo fè egzèsis otogouvènans, epi anjeneral plen souverènte sou teritwa a. Opozisyon an nan endepandans se lefèt ke yo totalman te dirije pa yon otorite sizeren oswa yon otorite kolonyal. Endepandans sa a esansyèlman politik. Li vini tou nan diferan fòm :

• endepandans enèjetik : sekirite nan pwovizyon enèji (Petwòl, gaz, iranyòm, elatriye) ;
• endepandans monetè ;
• endepandans ekonomik, elatriye.

Asansyon a endepandans

Resevwa endepandans sa a pafwa enplike nan evènman vyolan (lagè sivil) oswa sesesyon, pi raman yon pwosesis politik negosye. Sa a se nan nenpòt ka yon moman patikilyèman enpòtan nan lavi yon nasyon. Dat endepandans yon nasyon se souvan okazyon yon selebrasyon anyèl, pafwa nan fèt nasyonal prensipal la.

Nosyon endepandans lan difisil pou itilize nan sèten ka, an patikilye pou nasyon ki pi ansyen yo, ki te fòme piti piti, pa akresyon siksesif ak asimilasyon kwaze. Nosyon endepandans lan parèt sèlman an reta e piti piti, an menm tan ak lide nasyon an. Pou egzanp, pale sou endepandans pa klè pou :

• Lafrans ki swa konsidere kòm Lafrans soti nan orijin li oswa konsidere yo dwe rezilta a nan yon pwosesis pou pwolonje pouvwa a nan fanmi an Kapesyen sou yon teritwa pi gwo pase sa yo ke yo te orijinèlman te, non an "Lafrans" ki parèt aprè kowonnman an Hugues Capet kòm wa Frank yo ;
• Espay kote nou pa ka pale sou endepandans, paske inite nasyon panyòl se rezilta soti nan yon pwosesis pou inifikasyon soti nan pi wo a nan Kastiy ak Aragon, yon pwosesis ki te kòmanse nan lane 1469.

Sèjousi, endepandans se souvan akimilasyon nan yon mouvman nan tout oswa yon pati nan popilasyon an, souvan nasyonalis, ki rezilta yo nan sezesyon a oswa separasyon nan youn pati nan yon peyi.

Teritwa ki reklame endepandans yo

• Gade atik detaye ː Lis mouvman otonomis ou separatis aktif ; Lis peyi pa dat akizisyon souverènte

Gade tou

• Kolonyalis
  • Neyokolonyalis
• Dekolonizasyon
  • Komite espesyal sou dekolonizasyon
• Endepandantis
  • Lagè Endepandans
• Enperyalis
• Entegrite teritoryal
• Souverènte