Endis pri konsomasyon
Endis pri konsomasyon (an anglè : "consumer price index" oswa "CPI") mezire evolisyon nivo mwayen pri byen ak sèvis kay yo konsome, pondere pa patisipasyon yo nan konsomasyon mwayèn nan nan kay.[1]
Endis la fè li posib pou mezire enflasyon (oswa deflasyon nan ka yon tonbe nan pri) sou yon peryòd (isit la + 5% ogmantasyon nan pri) ak kidonk evolisyon nan valè monnen an (valè monnen an diminye lè pri yo ogmante). To (anyèl) enflasyon jeneralman refere, lè endis la pa espesifye, ak pousantaj ogmantasyon endis patikilye (CPI) sa a sou yon ane.[2]
Metòd estatistik
modifyePiske li pa teknikman posib pou kontwole evolisyon tout pri yo, enstiti estatistik yo konstwi yon panyen byen ak sèvis final reprezantatif2, pondere selon pwa yo nan konsomasyon. Obsèvasyon pri a fèt pa ankèt ak echantiyonaj pèmanan.
Difikilte prensipal la nan kalkile endis la se akòz inovasyon, ki rezilta nan aparisyon nouvo pwodui oswa sèvis, oswa nan evolisyon yon pwodui ki deja egziste, souvan yon amelyorasyon.[3][4][5]
Konstriksyon endis la tou pran an kont chanjman nan repatisyon acha konsomatè yo. Pondyasyon ki asiyen nan byen ak sèvis evolye an paralèl, men pafwa ak yon reta nan yon ane (ponderasyon ki itilize pou enflasyon nan ane N baze sou konsomasyon nan ane N-1) .
Kalkile CPI a
modifyeKalkile CPI a pou yon sèl atik
modifye
oswa
- Ki kote 1 se nòmalman ane konparezon ak CPI1 se nòmalman yon endis 100.
Altènativman, CPI a ka fèt kòm . "Pri a ajou" (setadi pri a nan yon atik nan yon ane detèmine, egzanp : pri pen jodi a) divize pa sa ki nan premye ane a (pri pen an 1970), epi, miltipliye pa san.[6]
Kalkile CPI a pou plizyè atik
modifyeAnpil, men se pa tout endis pri yo pondere lè li sèvi avèk pwa ki sòm nan 1 oswa 100.
Egzanp : Pri 85 000 atik ki soti nan 22 000 magazen, ak 35 000 inite lokasyon yo ajoute ansanm ak mwayèn. Yo pondere fason sa a : lojman 41,4% ; manje ak bwason 17,4%; transpò 17,0%; swen medikal 6,9%; rad 6,0%; amizman 4,4%; lòt 6,9%. Taks (43%) pa enkli nan kalkil CPI.[7]
kote tèm pa nesesèman sòm nan 1 oswa 100.
Ponderasyon
modifyePonderasyon ak sou-endis
modifyeDaprè konvansyon, pwa yo se fraksyon oswa rapò adisyone nan yon sèl, kòm pousantaj sòm nan 100 oswa tankou pou chak chif mile sòm nan 1000.[8]
Pòte
modifyeDeflatè PIB, ki se kosyan PIB nominal pa PIB reyèl (miltipliye pa 100), bay yon foto pi global enflasyon, men tan etablisman li yo pi long. Kidonk, li gen sitou valè istorik.
Anplis de sa, deflatè PIB bay pri mwayen nan byen yo enkli nan PIB, ak kidonk nan byen final yo pwodui pa ekonomi an. Sepandan, konsomatè yo enterese nan pri mwayen nan byen yo konsome. De (2) pri sa yo pa nesesèman kowenside, paske seri byen ki pwodui pa ekonomi an pa menm ak byen konsomatè yo achte. Ak sa a pou de (2) rezon. Pami byen PIB, gen kèk ki pa vann konsomatè, men konpayi (machin zouti, pou egzanp), Leta oswa etranje yo. Okontrè, gen kèk pwodui akeri pa konsomatè yo pa pwodui sou tè nasyonal, men enpòte.[9]
Limit
modifyeGwo difikilte pou reyalize endis la se inovasyon ki lakòz aparisyon yon nouvo pwodui oswa sèvis oswa yon nouvote nan yon ansyen pwodui.
Yon dezyèm difikilte se chanjman nan repatisyon acha konsomatè yo. Lè pri a nan yon byen ogmante yon ane pi vit pase pri yo nan lòt byen ak pati li nan konsomasyon diminye (pa sibstitisyon nan byen an kesyon an pa lòt byen), gen yon difikilte pou fè lyen an avèk ane anvan an: si nou konsidere sèlman lavant yo nan dènye ane a, nou pa pran an kont ke ka ogmantasyon nan pri relatif la te mennen nan yon repò nan konsomasyon.[10][11]
Yon limit nan endis pri a kòm yon enstriman se ke li baze sou panyen an konsomatè mwayen. Epitou, endis pri a ka endike yon ogmantasyon pri lè yon moun ki gen yon pwofil majinal ta remake yon diminisyon. Konstriksyon CPI a vin kont lòt pwoblèm : pran an kont chanjman nan bon jan kalite a nan byen, chanjman nan gou konsomatè yo, varyasyon nan to chanj lan.[12][13]
CPI a se pa yon endikatè pri lavi a paske li pa pran an kont varyasyon nan repatisyon depans yo.
Referans
modifye- ↑ « CONSUMER PRICE INDEX ». OECD. Archived from the original on janvye 10, 2023. Retrieved septanm 13, 2019.
- ↑ Frick, Walter (2022-12-23). « What Causes Inflation? ». Harvard Business Review. ISSN 0017-8012. Retrieved 2023-07-21.
- ↑ « Consumer Price Index ». U.S. Bureau of Labor Statistics. Retrieved septanm 13, 2019.
- ↑ « The Consumer Price Index » (PDF). U.S. Bureau of Labor Statistics. Retrieved septanm 13, 2019.
- ↑ « Consumer Price Index Frequently Asked Questions ». U.S. Bureau of Labor Statistics. Retrieved septanm 13, 2019.
- ↑ Education 2020 Homeschool Console, subject Economics, lecture "Inflation". Fòmil ki dekri anndan an.
- ↑ Bloomberg Business News, Social Security Administration
- ↑ « Retail Price Index (RPI) Definition ».
- ↑ « Cost-Of-Living Adjustment (COLA) Information For 2013 ». Cost-Of-Living Adjustment (Social Security Administration). Retrieved avril 11, 2013.
- ↑ Timiraos, Nick (janvye 15, 2022). « Fed's Powell Says Economy No Longer Needs Aggressive Stimulus ». WSJ.
- ↑ Limit, Personal consumption expenditures price index. « TonCoin » (in persan). Retrieved 2024-06-30.
- ↑ Egan, Matt (janvye 15, 2022). « Jerome Powell's pitch for a second term: America can't afford runaway inflation ». CNN.
- ↑ Aratani, Lauren (janvye 15, 2022). « US inflation reached 7% in December as prices rise at rates unseen in decades ». The Guardian.