Ikyoho khi pou Ahatti Qisqeyànoh boiho han 1492

Espányòl-io, yeo meinme too, zh'seid té mound-io khi étonné-io anmpîl, anmpîl. N'an San-Salvador, Kuba, èh' n'an Ayiti, n'an touth konfyeincy io khi pou Payïa yeo tay preind ll-l' pou Payïe End-io, yeo wôays yeou racy n' honme ak peo kuivrei.-inyoreincye-lan, han 1492, yeo pâ tay Kounnein exzisteince khi pou yeou kontinan su koété pou kounmpt l'y, formé y l' ak Âmérik èh' Antiye-io, èh' divyzyon ha khi pou Peo-rwougjy-io t'apy peiplyé n'an touth indeipeindancy-io.

Kh'èkh n'an io yeoune Taank-koo Aztèk-io khi pou Mexsik èh' Inca-io khi pou Perwou zh'seid té pwoduivyni n'an yeou civylizasyon matéryèl reinmarqaèby, kaepaebe woêd zha, n'an jouh part n'-io laad, ak mónunman-io khi han ruiny ak touth dinmeinsyon whauloloyie-io.

N' honme toonnèif zha-ad-io pâ luotd-io poux-yeo khe bannay Indyen-io pou Espányòl-io khi tay Koweir khe yeo touchay, bord l'west-lan, yeou Pârtihi khi pou Indy zha-ad-io khi bèlanmpîl khe yeo tay kogn pârlé anmpîl su l'i.

Indygjène-io khi pou Ahatti deinonmé Arrawaks, zh'say té yeo khi mountré-io si kappon leigb yeo wôays karavèlly-io khi pou Espányòl-io, Seid pârs'd khe pâ t' ca kounmpreinny yeo reidouthay carmoqein-io khi viiny souvan Taank-koo karayib-io,

Massy peiply khi n'an ziley voyziny-io khi pou sud, mound peo rwougjy pourtan, mein anthrwopofhagjy èh' guerrillèry.

Kôth Arrawaks khi pou Ahyti zha-ad-io tay sortihi? Say pâ t'd Karayib-io khi tay viiny dou kauzy clinma ha?

Double qessyon zha n'èkh reithé longue teinmp-io tracassé mound. Yeo parèthay clairynman zha zh'say kash yeo pâ tay vrainman sauvagjy-io.

Ann n'an jiugjei mot-io khi anmpîl khe noun guenllein io-laad noun possedai, idyonme ioha té kounstitiuei yeon pârlé hunmain, richy, kounmplèxy, sónòry, deipasseid seinmpy juxtapozisyon sylabik khi pou leingue-io korrèctenman prinmintivela. L'i teid asseihe soupy pou moulé'w n'an chanté-io khi rythmé-io khe tay kounmpozé poetry-io khe èkh tay reilé Sanmba-io, nan occazyon-an khi pou fèsty piublik-io èh' n'an l'honneir khi pou Zémès aussoy dyeix khi pou Payïa.

Han 1492, Sanmba-ah khi plys gaan répiutasyon an seid té yeou fanme, Ànacaòna.

Òrgànizasyon politiky la, socyal èh' reiligjyeizy khi pou Arrawaks-io say té seinmpy. Ahatti teid kounmpreinny ceinq kaciqat-io aussoy rwahayaunme: