Rejim politik

Rejim politik oswa fòm gouvènman an refere a òganizasyon an nan pouvwa ak fonksyonnman yo nan yon antite politik. Tèm sa yo koresponn ak fòm enstitisyonèl pouvwa a, men tou ak pratik ki soti nan fòm enstitisyonèl sa a. Yo ale pi lwen pase etid konstitisyonèl (ki analize estrikti fòmèl yon eta) men yo pa dwe konfonn ak etid la nan sistèm politik (ki se mòd nan òganizasyon yon eta).

Egzèsis pouvwa a trè enpòtan, paske pandan yo ap gen menm fòm enstitisyonèl la, rejim politik yo ka distenge selon pratik egzèsis pouvwa a.

Pye

Daprè Maurice Duverger :^[1]

"Nan baz nenpòt rejim politik se fenomèn esansyèl otorite, pouvwa, distenksyon ant gouvènan ak gouvène "" Nenpòt rejim politik ka defini kòm ansanm repons a kat (4) kalite prensipal pwoblèm yo " :

Otorite gouvènan yo ak dwa ak devwa sitwayen yo : Ki fondasyon pouvwa politik ki defini valè fondamantal rejim lan ?
Chwa gouvènan ak reprezantan sitwayen yo : Kouman yo deziyen moun ki resevwa fonksyon a ak pouvwa pou gouvène yon kolektivite piblik ?
Estrikti gouvènan : Sa yo se raman inik oswa monolitik. Kiyès yo ye, ki fòm òganizasyon yo e ki relasyon ini yo youn ak lòt ?
Evalyasyon, kontwòl ak limitasyon gouvènan yo : Kouman dwa ak devwa moun ki nan pouvwa yo atikile ak sa yo ki nan sitwayen ? Ki jan yo garanti youn ak lòt ? Ki jan yo kontwole epi pètèt fòse respè pou atribisyon yo, responsablite ak zòn libète respektif?

Tip

Rejim totalitè

Travay Hannah Arendt, Carl Joachim Friedrich ak Raymond Aron defini karakteristik rejim totalitè a :

egzistans yon ideyoloji enfayib ak totalizan ;
lavi politik, sosyal ak ekonomik gouvène nan nivo prive ak piblik ;
egzistans yon sèl pati (pati-Eta) ki gen monopòl mwayen entèn kominikasyon mas yo ;
yon represyon vyolan opozisyon an atravè yon polis sekrè, objektif la se enkòpore laterè.

Rejim fasis, nazi ak sovyetik yo ka wè sa tankou egzanp rejim politik totalitè, menm si Arendt konsidere peyi Itali fachis Mussolini kòm yon " totalitaris san siksè".^[2]

Rejim otoritè

Nan ane 1960 yo, rejim parèt, sitou nan Chili (diktati militè Augusto Pinochet a) ak nan Espay (rejim frankis), ki pa te posib yo klase kòm rejim totalitè. Men, ni yo pa te demokrasi liberal yo. Syans politik modèn te tabli yon kategori entèmedyè, pa defo.

Diferans ak rejim totalitè yo jan sa a :

absans ideyoloji totalizan ak enfayib ;
tolerans nan direksyon pou pouvwa deyò pati a inik ki te sou lèt la depann : Legliz la, lame a, patwon yo, biwokrasi a, elatriye ;
endepandans nan kèk pati nan lavi sosyal ak ekonomik, pa konplètman kontwole pa pouvwa yo ;
Ekstèminasyon, mwens sistematik, vyolan opozan yo.

Diferans ak demokrasi liberal yo jan sa a :

absans eleksyon reyèl (li se yon fasad demokratik) ;
refi altènans nan pouvwa ;
absans pliralis politik ;
limitasyon libète piblik yo ;
echèk pou respekte Eta dwa.

Demokrasi liberal yo

Karakteristik prensipal yo nan kalite sa a nan rejim politik yo se :

konpetisyon elektoral : eleksyon yo regilye, yo pa sifraj inivèsèl epi yo rekonèt pliralis politik la ;
Eta dwa : libète fondamantal yo garanti, gen yon konstitisyon ki defini pouvwa yo nan branch yo diferan nan Eta a, gen tou yon separasyon ant esfè piblik la ak esfè prive a ;
divizyon an twa (3) pouvwa apa : pouvwa lejislati a, pouvwa egzekitif la ak pouvwa jidisyè a separe epi kontwole youn ak lòt ;
gouvènman majorite an : majorite a sou pouvwa a, pwoteksyon opozisyon an (minorite) garanti, altènans posib ;
separasyon ant Legliz ak Leta : netralite konfesyonèl nan Leta, trètman egal ant rejim relijye yo diferan, pa gen okenn sipò total pa Leta a nan depans sa yo ak aktivite nan konfesyon relijyèz yo.

Sa a se yon kalite ideyal e li posib pou jwenn sèten eksepsyon tankou nan Grann Bretay kote Chèf leta a (kounye a Rèn nan) tou defini tèt la nan Legliz la anglikàn, oswa tankou nan Bèljik kote Leta Bèlj finanse edikasyon katolik.

Endèks Demokrasi

Kat endèks demokrasi pa inite entèlijans ekonomis 2020 la : plis peyi a vèt, plis li konsidere kòm demokratik.^[3]

Demokrasi plen Modèl:Légende/Début Modèl:Légende Modèl:Légende Modèl:Légende/Fin

Demokrasi enpafè Modèl:Légende/Début Modèl:Légende Modèl:Légende Modèl:Légende/Fin

Rejim ibrid Modèl:Légende/Début Modèl:Légende Modèl:Légende Modèl:Légende/Fin

Rejim otoritè Modèl:Légende/Début Modèl:Légende Modèl:Légende Modèl:Légende Modèl:Légende Modèl:Légende/Fin

Anachi

Okòmansman konsidere kòm fòm dejenere ak patojèn demokrasi, Francis Dupuis-Déri pwopoze yo revize ki jan anachis pozisyone nan klasifikasyon kalitativ nan sistèm politik ak pwopoze fè li yon sistèm apa.^[4]^,^[5] Li distenge anachis ak demokrasi nan chache konsansis. Kote demokrasi a defini nan chwa majorite nan yon vòt, anachi kontinye deba a. Li relativize ant teyori politik ak reyalite e sijere chèchè a nan filozofi politik yo etidye tèm aktyèl sa a omwen yo dwe enspire pa li.

Tipoloji rejim politik ki entegre anachis kòm yon modèl estanda
Ki moun ki gouvène ? Ki objektif ?	Pyès moun	Yon sèl	Yon minorite	Majorite a	Tout
Pou byen komen an (kominote)		Monachi	Aristokrasi	Demokrasi	Anachi
Pou enterè li yo (endividyèl)	Anomi	Despotis	Oligachi	Tirani (nan majorite a)	Endividyèl Anachi

Bibliyografi

Mamoudou Gazibo ak Jane Jenson, Le politique comparée : Fondements, enjeux et approches théoriques, Monreyal, Les presses de l'Université de Montréal (ISBN 2-7606-1886-2)
Jean-Benoît Pilet, Régimes politiques des pays occidentaux, Briksèl, edisyon Presses Universitaires de Bruxelles, 2008.

Gade tou

Otoritaris
Politik Aristòt la
Lis fòm gouvènman an
Rejim palmantè
Rejim prezidansyèl
Rejim semi-prezidansyèl
Rejim Asanble
Miz an sèn pouvwa politik (medya, sitiyasyon retwospektiv)

Referans

↑ Institutions politiques et Droit constitutionnel PUF Thémis Paris 1965
↑ (franse) fr [1], Article du politiste italien Emilo Gentile sur la vision d'Arendt du fascisme.
↑ (anglè) en « Democracy Index 2020 ». graphics.eiu.com. Economist Intelligence Unit. 11 janvye 2019.
↑ (franse) fr Dupuis-Déri, Francis (2007). « L’anarchie en philosophie politique : réflexions anarchistes sur la typologie traditionnelle des régimes politiques ». Ateliers de l'éthique. Retrieved 15 fevriye 2018.
↑ (franse) fr « Francis Dupuis-Déri – L’anarchie dans la philosophie politique (2007) – Le Partage ». partage-le.com. Retrieved 15 fevriye 2018.

Lyen deyò

[1] Institutions politiques et Droit constitutionnel PUF Thémis Paris 1965

[GENTILE-2] (franse) fr [1], Article du politiste italien Emilo Gentile sur la vision d'Arendt du fascisme.

[3] (anglè) en « Democracy Index 2020 ». graphics.eiu.com. Economist Intelligence Unit. 11 janvye 2019.

[4] (franse) fr Dupuis-Déri, Francis (2007). « L’anarchie en philosophie politique : réflexions anarchistes sur la typologie traditionnelle des régimes politiques ». Ateliers de l'éthique. Retrieved 15 fevriye 2018.

[5] (franse) fr « Francis Dupuis-Déri – L’anarchie dans la philosophie politique (2007) – Le Partage ». partage-le.com. Retrieved 15 fevriye 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]