Byen (ekonomi)

Yon byen se yon bagay ki ka itilize pou satisfè yon bezwen debaz oswa yon dezi. Pi souvan konprann kòm yon bagay konkrè ak fizikman tanjib, li diferan de sèvis ki okontrè yo rele "intangible". Sepandan, nan mikwoekonomi, nosyon de byen kapab kouvri tou de nosyon de byen ak sèvis.

Diada de Sant Jordi an 2007. Parad pou vann liv.

Yon byen kapab itilize oswa apropriye pa yon moun oswa yon kominote. Kondisyon itilizasyon oswa afektasyon sa a gouvène pa lwa.

Nosyon de Bon nan sans ekonomik li

Yon premye diferansyasyon ant machandiz ke nou sot mansyone yo konsène apwòch ekonomik la ki chèche analize yo.

Byen nan kontablite

Jeneral

Istorikman, se te kontablite ki te devlope yon modèl (orijinèlman trè rudimentaire) pou anrejistre byen materyèl ke gason genyen. Lide a toujou se pou mezire richès yon moun ki baze sou divèsite ak kantite objè ke li posede. Jesyon an nan machandiz akeri ak vann anba yon kont ki rele "stock" montre ke substra materyèl la nesesè. An reyalite, se apwòch la kontablite ki pa chèche fidèlman dekri machandiz yo prezan nan ekonomi an: demand la pou valè ajoute pa gen okenn bezwen pou yon lòt distenksyon. Sepandan, li gen merit pou byen klè separe machandiz faktè pwodiksyon yon konpayi (oswa "antre" an angle) ak machandiz li yo pwodwi (oswa "sòti" an angle).

Kont nasyonal

Kontabilite nasyonal la, ki fèt sèlman nan mitan XX^e syèk la, gen yon vizyon dualistik nan byen ekonomik: tablo ekonomik separe pwodwi yo nan ekonomi an nan machandiz, ki se materyèl, ak nan sèvis, ki entanjib. Distenksyon sa a ankò gen yon objektif kontablite: separasyon byen/sèvis anfòm ak twa sektè ekonomi an: prensipal ak segondè sou yon bò, siperyè sou lòt. Nou konprann ke nou vle konnen nan yon sistèm ekonomik kote majorite valè a ajoute ki konstitye GDP soti.

Distenksyon sa a, entwisyon ak souvan wè sa kòm ultim, an reyalite pa kenbe nan ekonomi aplike.

Machandiz nan mikroekonomi

Mikwoekonomi plen definisyon pou konnen kisa yon byen ye. Nou pral tou senpleman eseye rezime diferan kontribisyon yo.

Soti nan bezwen ekonomik nan bon konsomatè

Egzistans yon byen ekonomik toujou reponn a yon bezwen youn oswa plizyè moun nan ekonomi. Nan kontèks sa a, nou rele moun nan konsomatè oswa gwoup li a kay: satisfaksyon bezwen sa yo bay nan konsomasyon nan yon byen tou senpleman rele konsomatè byen. Kalite byen sa a opoze ak pwodiksyon byen, yo itilize nan yon pwosesis fabrikasyon (gade pi ba a), men distenksyon an se pafwa abstrus (yon eleman elektwonik diferan selon si li vann bay yon konsomatè oswa nan yon konpayi aparèy nan kay la. , pa egzanp yon LED anpoul). Byen pou konsomatè a souvan nan kantite abondan oswa omwen pi gran pase 1. Sinon, nou pale de yon byen ki pa repwodwi (egzanp: yon travay atistik).

Yo dakò tou ke chak byen ekonomik konstitye pwòp mache pa li, sa vle di ke gen yon demann ak yon rezèv pou byen sa a balanse pa yon pri estrikteman pi gran pase 0. Byen ekonomik yo opoze nan sans sa a gratis. machandiz, ki jwenn gratis ak nan abondans (tankou solèy la, lè, dlo nan sèten rejyon). An reyalite, machandiz gratis pa reponn a fòs mache yo paske yo natirèlman nan balans (solèy la ak lalin nan limyè nou nan vire san kontrent). Men, yon jou yo ka vin byen pou konsomatè epi reponn a lojik nan yon mache, tankou yon egzanp pesimis, lè a si li vin twò polye.

De dènye distenksyon yo deyò sijè ki abòde lan analiz estanda.

teyori konsomatè

Yon byen pou konsomatè yo te defini, teyori a mennen nan fòmilasyon a pa konsomatè a nan yon demann pozitife pa zewo pou byen sa a: li se kantite a vle pou yon pri bay. Nou sipoze ke machandiz yo divizib, sa vle di ke kantite yo dekri seri nonb kontinyèl (mete $\mathbb {R}$) epi yo pa sèlman nonm antye natirèl yo (mete $\mathbb {N}$). ). Sa a ka pafwa poze yon pwoblèm paske se pa tout machandiz yo divizib (nou pa ka gen 1.56 otomobil), men pou senplifye, nou pwolonje domèn nan definisyon kantite sou seri kontinyèl ke nou pote tounen apre yo fin etidye nan yon seri disrè.

Nou di ke yon byen se tipik si, lè pri a nan bon an ogmante, konsomatè a mande yon pi piti kantite li, sa lakòz yon elastisite- pri negatif. Nou di ke byen a se yon-tipik si, lè pri a nan bon an ogmante, konsomatè a mande yon pi gwo kantite li (pa egzanp, yon byen liks, tankou yon pafen oswa yon mont lò), sa lakòz yon [ [Elastisite. (ekonomi)#%C3%89lasticit%C3%A9-prix|pri-elastisite]] pozitif.

Nou di yon byen nòmal si, nan pri konstan, lè revni konsomatè a ogmante, li vle achte plis nan byen sa a, sa lakòz yon elastisite revni pozitif. Nou di byen enferyè si, lè revni ogmante, konsomatè a vle achte mwens, sa lakòz yon elastisite revni negatif.

Konsomatè a pa satisfè ak yon sèl byen: se pou nou sipoze ke gen omwen yon dezyèm yon sèl. De machandiz ke nou deziyen pa bon 1 ak bon 2 ka gen yon sèten substitutability, sa vle di ke kantite yo lye pou konsomatè sa a. Si lè pri bon 2 a ogmante, konsomatè a diminye demann li pou byen 1, nou di byen yo se byen konplemantè, sa lakòz yon [[Elastisite (ekonomi)#%C3%89lasticit%C3%A9-pri kwa% C3%A9e|elastisite kwa-pri]] negatif. Si lè pri bon 2 a ogmante, konsomatè a ogmante demann li pou byen 1, nou di byen yo se substituables byen. Sa lakòz yon [[Elastisite (ekonomi)#Élasticité-kwa-pri%ée|elastisite kwa-pri] pozitif.

Sis non sa yo sèlman gen yon siyifikasyon edikasyon, reyalite a se byen diferan ak konbine efè divès kalite (efè revni, efè sibstitisyon, efè wa, efè Giffen, efè Veblen). Kalkil egzak elastisite fè li posib pou detaye fenomèn sa yo.

Teyori pwodiktè

Teyori konsomatè pa vrèman presize kote machandiz konsomatè yo soti: swa yo deja prezan nan ekonomi an oswa yo pwodui pa yon konpayi.

Chema konpayi an byen senp, li sèvi ak faktè (oswa inputs) ki souvan rezime pa yon sèl travay, men ki kapab tou lòt machandiz pwodiksyon an. Nou rele kapital nenpòt machin oswa enstriman ki itilize nan pwosesis pwodiksyon an epi ki pa detwi. Yon byen consommables se yon byen ki detwi nèt pandan pwosesis pwodiksyon an (pa egzanp, gazolin ki itilize pou kouri yon machin). Lè sa a, pwodiksyon byen final konpayi an (ki rele pwodiksyon) reprezante pa yon fonksyon pwodiksyon, konbinezon omwen youn nan twa faktè sa yo: $Q=f(L,K,F)$kote Q se byen pwodui a, L travay la (pou travay nan lang angle), K kapital la ak F byen fonjib la.

Tipoloji soti nan Samuelson rive nan Ostrom

Premyèman, kòmanse nan Paul Samuelson, answit Musgrave ak Buchanan, yo pwopoze yon klasifikasyon teyorik trè senp byen ekonomik, lè w konpare de prensip.

• Prensip rivalite: plizyè ajan ekonomik pa ka sèvi ak menm byen an menm tan (se lè sa a rival).
• Prensip eksklizyon an: ka toujou anpeche yon ajan ekonomik sèvi ak byen (li se eksklizif oswa eksklizib ).

Lè nou konbine de prensip sa yo nou jwenn de non elemantè:

	Eksklizif	Non eksklizif
Rival	Pwopriyete privatif pi	Byen kolektif enpi
Non rival	Pwopriyete privatif enpi	Byen kolektif pi

Men, mikwoekonomi te devlope anpil teyori konsènan byen sa yo epi li pi fasilman itilize yon non senplifye, atravè abi langaj:

	Eksklizif	Non eksklizif
Rival	Byen prive	Byen komen
Non rival	Pwopriyete klèb	Byen piblik

Apre sa, Elinor Ostrom ak Vincent Ostrom [1977] epi E.Ostrom [2005] te evolye tipoloji sa yo:

1. se pa yon kesyon de « byen » ankò men se yon kesyon de « resous » (paske yo pa tout fèt pou yo vann/achte, se premye bagay yon itilizasyon oswa yon valè sosyal ki enpòtan) ;
2. se pa yon kesyon de kritè binè ankò, men de gradyan (olye de yon kritè "esklizivite/ki pa eksklizivite", yon pi gwo oswa pi piti difikilte pou eskli yon moun nan aksè nan yon resous);
3. kritè "rivalite" a vin sa ki nan "soustrabilite" paske pwoblèm nan se pa genyen yon konpetisyon men lefèt ke plizyè moun pa ka ansanm itilize resous la menm si yo vle.

	Eksklizibilite fò	Ba eksklizibilite
Soustrabilite fò	byen prive	sistèm resous pisin komen (CPR)
Soustrabilite ki ba	machandiz klèb (peyaj / machandiz klèb)	byen piblik

Machandiz nan makroekonomi

Sans nan makroekonomi se agrégation. Lè sa a, li fè sentèz tout machandiz ki egziste deja kòm yon sèl byen fiktiv ak raman resorts nan distenksyon an nan kontablite nasyonal la. Pa konstriksyon siksesif, li posib pou rafine yon modèl makroekonomik epi prezante n gwoup machandiz jiskaske yo rive nan presizyon mikwoekonomik.

IS-LM Modèl

Dapre definisyon, modèl IS-LM dekri yon ekonomi fèmen, sa vle di yon ekonomi ki pa fè komès ak rès mond lan. Genyen nan ekonomi sa a yon premye stock machandiz ekonomik yo rele kapital inisyal epi ki endike $K_{0}$. Kapital sa a te eritye nan tan lontan an, konpayi yo itilize dirèkteman kapital sa a (souvan rasanble nan yon fèm monopoli) kote ansanm ak travay anplwaye yo ki endike $N$ li fè li posib pou pwodui yon kantite. $Y$ nan byen ekonomik. Sa a se transfòmasyon estanda pa fonksyon pwodiksyon ekonomi an ki ekri: $Y=g(K_{0},N)$. Kòm yo bay kapital inisyal la, li pa varye. Relasyon anvan an ka rezime pa: $Y=f(N)$.

Lè sa a, byen pwodui ki konstitye rezèv la vann sou mache li an fas a demann tripati:

1. Kay nan ekonomi an vle konsome yon kantite $C$ nan byen sa a ki se poutèt sa se yon bon konsomasyon.
2. Gouvènman an achte pou optimite ekonomi an yon kantite $G$ nan byen sa a ki se yon byen piblik tou.
3. Konpayi yo vle tou reitilize pati pou pwodiksyon nan lavni. Yo mande pou yon kantite $I$, byen a se poutèt sa tou yon bon envestisman.

Sa a se demonstrasyon an entwisyon nan ekwasyon an defini reprezante koub IS nan mache machandiz la: $Y=C+I+G$. Kòm li se yon sèl mache byen a vann nan menm pri a pou tout moun te note $P$. Agiman sa a pa san sans. Pou yon peyi Ewopeyen an, pri sa a kapab pa egzanp HICP (harmonized consumer price index). Pou Etazini, nou ka panse ak PPI a (Producer Price Index (en)) ki soti nan 189.

Modèl la tou gen twa lòt pwopriyete trè inik ki ta dwe mansyone:

• Lajan se yon dezyèm byen, ki ofri pa bank santral la (kidonk gouvènman an) epi ki gen entansyon pou kay ak biznis: li pèmèt senplifikasyon nan echanj nan limit ke machandiz yo gen divès nati. Se vre ke isit la se yon paradoks, paske pou yon sèl byen jan li defini, echanj kantite pa ta reyèlman poze yon pwoblèm, men agrégation nan machandiz sèlman koresponn ak yon imaj ak lajan rete yon byen patikilye ekonomik. Nan limit ke lajan an vin yon inite nan kont, pri li yo fikse egal a 1 ak rezèv li se rijid.
• sekirite finansye se yon twazyèm byen ki souvan sentèz pa yon kout kosyon komès sou mache li a nan pri $R$ ki rele rate. of interest ("to enterè" an Angle). Yon sòm lajan (lajan) S mete jodi a pral pote nan (1+R)S ero nan peryòd sa a. Nan modèl la, kay yo chwazi ant kenbe lajan ki pa gen enterè ak kenbe sekirite sa a (ekonomize), ki enfliyanse varyab ekonomik yo. Li posib pou prezante lòt sekirite finansye tankou aksyon.
• Finalman, travay se yon byen ki fè kòmès sou yon mache a pri $W$ (salè a, salè nan lang angle). Menm jan ak lajan, rezèv travay la konsidere kòm rijid: li se kantite maksimòm travayè nan ekonomi an.

, se tretman sèvis piblik relatif li yo, sa vle di konsomasyon resous, ki ra oswa ou pa, ki pèmèt li kenbe egzistans li ak pwojè li yo, nan yon anviwònman detèmine ak evolye; sa a mennen nan pwodiksyon an nan divès kalite "dechè" ki se resous pou lòt eleman sistèm nan anviwònman sa a.

Kesyon an nan balans lan nan sistèm sa a ak sa yo ki nan anviwònman li yo Se poutèt sa vital ak konplèks, ak Se poutèt sa pa janm garanti. Se konsa, ekonomi vin etid la nan ekonomi reyèl, sa yo ki nan sistèm ki egziste deja, ki gen ladan sitou èt imen ak divès fòm sosyete yo.

Lè sa a, pwoblèm nan nan rate antre nan jwèt kòm yon faktè pwoblèm nan anpil ka, men se pa toujou.

Gade tou

Bibliyografi

• Ostrom Elinor [2005] Konprann divèsite enstitisyonèl, Princeton NJ: Princeton University Press.
• Ostrom Elinor & Ostrom Vincent [1977] "Public Goods and Public Choices", nan Savas E.S (ed.), Alternatives for Delivering Public Services; Toward Improved Performance, Boulder: Westview Press, p.7-49 (nouvo piblikasyon nan McGinnis M.D. (ed.) Polysantricity and Local Public Economies: Readings from the Workshop in the Political Theory and Policy Analysis, Ann Arbor: University of Michigan Press).

Lyen ekstèn

• Avi nan diksyonè oswa ansiklopedi jeneralis :

  • Brockhaus
  • Store norske leksikon
  • Universalis
• Dosye otorite :

  • GND