Yon diktati se yon rejim politik kote tout pouvwa a rete nan men yon moun oubyen yon gwoup moun, san pa gen okenn lwa oubyen enstitisyon ki ba yo limit yo [1] ; yon rejim otoritè ka gen lwa, enstitisyon, yon palman ki gen depite eli, men se pa reprezante yon kont-pouvwa . yo te toujou kritike rejim sa trè di  ; konsa, Hannah Arendt di ke lwa li pibliye yo se etikman ilejitim, e ke enstitisyon yo atifisyèl .

Orijin mo sa soti nan ansyen Wòm , kote diktati te yon pati nan Repiblik Women an ,kote yon majistra ( diktatè )kapab tanporèman epi legalman bay tèt li tout pouvwa lè gen gwo ajitasyon.

Etimoloji ak evolisyon siyifikasyon

modifye

Mo " diktati » ak « diktatè » gen plizyè sans . Yo varye selon peryòd la ak otè yo.

Diktatè Women yo

modifye

Tèm diktatè a pa t parèt klè ditou , se te nan Cicero nan De Republica , , apresa nan Pour Milo [d 1],kote Tèm sa ta pral premye parèt. Laten (la) dictator, ki sòti nan vèb (la) dictare [d 2], ki siyifi " di pandan w ap repete souvan, lòd, kòmand » ak sifiks ajan -tor , pwobableman pou fè parèt yon majistra ki gen yon siyifikasyon, ki pa defini pou fòm espesyal gouvènans kèk vil nan Lazio [d 1], tankou nan Alba, nan Lanuvium. , Cora, Tusculum, ak Nomentum , Tusculum , [6] , [7] . Nan vil Wòm, yo te rele majistra sa yo Magister populi [d 1] .

Nan sans orijinal li, tèm nan siyifiyon majistra nan Repiblik Women an, kote se Sena a ki nonmen l [d 3] , [d 4] epi se konsil yo ki envesti pou ranplase yo pou yo gouvènen nan ka pwoklamasyon. Justitium ,lè vin gen yon kriz. Li te genyen tout pouvwa [d 4], Imperium ki mete ansanm tout aspè nan lavi piblik la eksepte pouvwa finansye a ki te rete anba kontwòl Sena a [2], ki gen ladan pomerium la [3] , [4], pandan yon manda, ki pa ka depase sis mwa [d 4], men ki ta pral jwenn evolisyon li anba diferan dirijan. Dapre Jacques Bainville, kat diktatè Women te distenge yo pa konkèt pouvwa yo : Marius, Sylla, Pompey ak Seza [2] . Premye fòm diktati women sa ate tonbe nan ansyènte kote yo pa t itilize li anko nan fen IIIe syèk av. J.-K.[Referans nesesè] <abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">-C.</abbr> <span typeof="mw:Entity">[</span> ref.<span typeof="mw:Entity"> </span>nesesè <span typeof="mw:Entity">]</span></link> , li te aboli apre lanmò Julius Caesar . Catégorie:Article à référence nécessaire Tèm diktati a te bay sans tou a yon fonksyonè sivil apre refòm Ogisteyèn yo pita na leta Laten yo [5] .

Itoryen ansyen te dekri trè byen fom eta sa tankou: Livy ak savan modèn yo, tankou yon mezi eksepsyonèl, yon « majistrati repibliken ektraodinè » [6] .

Tèm nan pa defini yon estati Pejoratif tankou jodi a, nan kilti Etrisk ak latin yo , okontrè, Livy ak Siceron ba li tout valè li. [ ref. vle ]</link> . Li pa siyifi, kontrèman ak estati tiran , yon jijman valè ki fèt sou egzèsis pouvwa a men li deziyen yon enstitisyon . Sepandan, sa ki distenge yon tirani ak yon diktati, epi yon tiran ak yon diktatè, pa toujou trè klè, e kesyon sa yo ouvè ak deba nan mitan istoryen yo . Pa egzanp, istoryen Frédéric Hurlet, tante kalifye pouvwa Sylla te egzèse nan liv li a "la dictature de Sylla. : monarchie ou magistrature republicaine"? Essaie d'histoire constitutionelle.. Men, kesyon sa toujou rete louvri : an 2021, istoryen Alban Dignat itilize ekspresyon « diktati yon karaktè monarchik » nan jounal Hérodote [7] .

Evolisyon Tèm nan

modifye

Pou kounya mo diktatè a siyifi sa yo rele tiran nan tan lontan oswa despot nan Ansyen Rejim. Sans sa a, ki te devlope pandan Revolisyon fransè a li vin itil espesyalman nan peryòd kontanporen an .

Sans modèn

modifye

Nan Diksyonè ansiklopedik Brockhaus ak Efron, ki te pibliye ant lane1890 ak 1907 nan Saint Petersburg anba Anpi Ris la, yon diktati te defini tankou « yon pouvwa total oswa ki pa gen limit, ki pa fonde sou okenn lwa ki te egziste deja » .

Nan Gran Enciclopèdia Catalana, ki te pibliye depi nan lane 1968, yo te defini yon diktatè tankou yon « moun ki te resevwa osinon bay tèt li dwa pou konsantre tout pouvwa nan men li» .

Lòt definisyon :

  • Ansiklopedi Universalis : « Diktati a se yon rejim politik otoritè, ki tabli ak kenbe pouvwa a ak vyolans, ki gen yon karaktè eksepsyonèl ak ilejitim. Li konn rive nan kriz sosyal yo ki grav anpil, kote li sèvi swa pou evolye (diktati revolisyonè), swa pou anpeche oswa ralanti (diktati konsèvatè). Sa a se jeneralman yon rejim trè pèsonèl. ; men lame oubyen yon sèl pati ka sèvi kòm baz pou enstitisyonalize diktati a » ;
  • Diksyonè politik (Hatier) : « Diktati defini tankou yon rejim abitrè ak , ki pa kadre ak libète politik, gouvènman konstitisyonèl ak prensip egalite devan lalwa. » ;
  • diksyonè kiltirèl (Larousse) : yon diktati se yon « rejim politik kote pouvwa a se yon moun oubyen yon gwoup moun (junte) ki egzèse li san kontwòl, nan yon fason otoritè. " e yon diktatè se yon « moun ki, nan tèt yon eta, ki gen tout pouvwa, ki egzèse yo san kontwòl ak nan yon fason otoritè. ; otokrat " Oswa « anba Repiblik Women an, majistra ekstraòdinè nonmen nan ka yon kriz grav pa konsil yo sou demann sena a, nan peyi Ital konsil yo gen pouvwa pou yon maksimòm de sis mwa. » .

Dapre Hannah Arendt diferans ki egziste ant yon diktati ak yon rejim totalitè se pa nan zak abitrè, represyon ak krim yo fè, men pito nan degre yo gen kontwòl pouvwa a nan sosyete a. : yon diktati vin " totalitè » se lè li rantre nan tout esfè sosyal, li rantre nan tout sa k ap pase epi menm ale pi lwen nan esfè prive ak entim (fanmi, mantalite, psyche endividyèl) .

Dapre sa Michel Hastings di (CEPEN-IEP nan Lille) nan lane 2007, sosyològ Juan Linz te vle mete fen ak lide opozisyon binè demokrasi / totalitaris,pandan Gè Fwad la, opozisyon « li te vle etabli kòm verite syantifik ak politik » nan lane 1960 yo ak lane 1970 yo, san li pa fè oken nyans . Linz te fè sa pou ouvri yon twazyèm fason pou dekri pi byen rejim ke li dekri tankou « rejim otoritè » ; ki pa fin demokratik ni totalitè totalman. Li te bay tèt li rezèv pou itilize mo otoritè a pou « Gouvènman ki nan yon kriz pwovizwa epi ki pa enstitisyonalize epi ki entwodui yon koupi tanporè ak règ rejim anvan an konsènan jan yon moun pran pouvwa a ak fason li egzèse li. ; e sa, kèlkeswa kontèks politik yo – ki kapab demokratik , tradisyonèl oubyen otoritè – kote yo fè yon parantèz. » . Yon sispansyon tanporè nan règ yo nan rejim anvan an ta, dapre li« le propre des gouvernements justifiant l'appellation de dictatures constitutionnelles »[Referans nesesè] </link> .

Tipoloji rejim politik yo

modifye

Premye tipoloji : tiran, despot

modifye
 
Klasifikasyon konstitisyon Aristòt yo.

typologie rejim politik yo se yon apwòch metodik nan syans politik ki konsiste de defini ak klasifye tout rejim politik yo. Youn nan premye tipoloji rejim yo se sa Aristòt nan Politik li , li divize an twa gwoup prensipal selon kantite chèf ak objektif konstitisyon an . Li dekri fòm politik ki gouvène pa yon sèl moun (rwayote, tirani), kèk (aristokrasi, oligachi) ak pa plizyè moun (gouvènman konstitisyonèl, demokrasi) [8] . Aristòt fè tirani yon fòm koripsyon nan gouvènman pa youn, monachi . Nan Sou Lespri lwa, Montesquieu pwopoze yon tipoloji diferan de sa Aristòt , byenke li rete yon klasifikasyon dapre kantite chèf yo, li chita sou relasyon ki genyen ant sosyete a ak rejim , li menm karakterize pa gwosè teritwa li ak lòt faktè . Tipoloji sa a divize an twa fòm gouvènman : repiblik la, monachi a ak, pi move fòm gouvènman an , despotis .

Dans le domaine de la politique, on appelle « dictature » un régime dans lequel une personne (dictateur), ou un groupe de personnes, disposant d'un pouvoir absolu, s'y maintient de manière autoritaire et l'exerce de façon arbitraire.

Le caractère absolu du pouvoir se caractérise notamment par l'absence de séparation des pouvoirs (exécutif, législatif, judiciaire). Cette confusion des pouvoirs peut l'être au profit de l'exécutif (cas le plus courant) ou au profit du pouvoir législatif (régime d'assemblée). Il résulte aussi de l'absence de contrôle démocratique et d'élections libres (répression politique des opposants, le non-respect de la liberté de la presse).

Le caractère arbitraire du pouvoir se traduit par le non-respect de l'État de droit (violation de la Constitution, établissement de lois d'exceptions).

 
Soeharto, ancien président dictatorial indonésien, en poste de 1967 à 1998.

Si beaucoup de dictateurs arrivent au pouvoir à la suite d'un coup d'État (en Afrique, en Asie en Amérique latine et en Europe centrale et orientale, longtemps sous l'influence du Bloc de l'Est), d'une guerre civile (Francisco Franco) ou d'une guerre internationale (Kim Il-sung), il arrive qu'un dirigeant parvienne au pouvoir légalement avant de devenir un dictateur (ce fut le cas d'Adolf Hitler ou d'António de Oliveira Salazar) ou bien accède au pouvoir dans un régime de parti unique (ce fut le cas de Lénine, de Staline et de Mao).

Typologie comparative des dictatures par Gustav Lidén[b 1]
Caractéristique Geddes (1999) Hadenius & Teorell (2007) Wahman et al. (2013) Kailitz (2013) Cheibub et al. (2010)
Monarchie Modèl:Non Modèl:Oui Modèl:Oui Modèl:Oui Modèl:Oui
Gouvernance d'un seul individu Modèl:Oui Modèl:Non Modèl:Non Modèl:Non Modèl:Non
Militaire Modèl:Oui Modèl:Oui Modèl:Oui Modèl:Oui Modèl:Oui
Parti unique Modèl:Oui Modèl:Non Modèl:Non Modèl:Non Modèl:Non
Système électoral Modèl:Non Modèl:Oui Modèl:Oui Modèl:Oui Modèl:Non
Absence de parti Modèl:Non Modèl:Oui Modèl:Oui Modèl:Non Modèl:Non
Parti unique Modèl:Non Modèl:Oui Modèl:Oui Modèl:Non Modèl:Non
Plusieurs partis limités Modèl:Non Modèl:Oui Modèl:Oui Modèl:Non Modèl:Non
Parti unique autocratique Modèl:Non Modèl:Non Modèl:Non Modèl:Oui Modèl:Non
Communisme Modèl:Non Modèl:Non Modèl:Non Modèl:Oui Modèl:Non
Dictature civile (en) Modèl:Non Modèl:Oui Modèl:Oui Modèl:Non Modèl:Non
  1. « Le Trésor de la Langue française - Dictature » (in français). Le Trésor de la Langue française. Le Trésor de la Langue française - Dictature. Retrieved 09-02-2008.  Check date values in: |access-date= (help)
  2. 2,0 et 2,1 Erè nan sitasyon : Baliz <ref> pa valab ; nou pa bay tèks pou ref yo ki rele :1
  3. Cébeillac-Gervasoni 2006.
  4. Rougé 1991.
  5. « Art & Architecture Thesaurus Full Record Display (Getty Research) ». getty.edu (in anglais). Retrieved 2021-07-02. 
  6. Erè nan sitasyon : Baliz <ref> pa valab ; nou pa bay tèks pou ref yo ki rele :0
  7. « 1er novembre 82 av. J.-C. - Sylla seul maître à Rome ». herodote.net. Retrieved 2021-07-02. 
  8. Erè nan sitasyon : Baliz <ref> pa valab ; nou pa bay tèks pou ref yo ki rele :2


Erè nan sitasyon : Des balises <ref> existent pour un groupe nommé « d », mais aucune balise <references group="d"/> correspondante n’a été trouvée
Erè nan sitasyon : Des balises <ref> existent pour un groupe nommé « b », mais aucune balise <references group="b"/> correspondante n’a été trouvée