Istwa Politik Ayisyen an

Lit Pati yo

Pati Liberal la ak Pati Nasyonal la te premye pati politik Ayiti.

Fò nou sispann gade detravè denominasyon yo sa ki reyalite pou òganizasyon e pou fòs ide yo genyen nan anpil peyi, men sa poko fèt nan peyi Ayiti.

Nou toujou ap pale pou mèt peyi a cho ak tandans sosyete a e non Pati politik yo ki gen fòs e ki òganize yo. Pale mèt la chanje tach ideyoloji yo, politisyen yo okipe yo nan zafè rekritman, non pa de veritab aderan men sitou senpatizan yo.

Premye tranch istwa politik, de 1806 jis rive Saget monte pouvwa a

Tout tan Boyer fè bloke devlopman demokratik e ekonomik ke reprezante estrikti militarize yo ki pou Leta ayisyen an parèt aklè, ak yon lame ki gen 50.000 gason pou yon popilasyon nan epòk la ki pi piti ke yon milyon abitan e absòbe plis mwatye pou Bidjè nasyonal la.

Pou anpil jèn, ki nan boujwazi a, yon bagay ki mal, yo tout vle se Palmantè pou yo vini kòm solisyon, sèlsa ki nan tèt yo lè yo sivil. N gen kòm referans manifestasyon Praslin lan, Konstitisyon 1843 a e pita Konstitisyon 1867.

Gouvènman Boyer a gen akizasyon sa a sou do li tou ke li favorize dominasyon etranjè lè li t aksepte Òdonans 1825 lan, lè li te pèmèt Lafrans tabli neyokolonyalis li an san obligatwaman li p ap sòti ak anyen pou peyi a. Komèsan nasyonal yo vin tonbe nan ti sousou nan sèvi soufnantyou ant pwodiktè Nasyonal yo e ekspòtatè etranje yo, menm komès andetay la san kontwol. Tantativ yo se te regwoupe yo an chanm komès pou kanpe kont etranje ki ap vin mètmen sou rezo komèsyal Ayiti e yo te kòmanse leve kont Boyer e pa dakò ak gouvènman li lan e yo sevèman voye li ale. Diferan sektè sa a yo te mèt tèt yo ansanm e fòme zèl liberal ki pou boujwa yo an 2004 gwoup 184 zèl liberal modèn nan. Ki te voye Aristid Nasyonalis lan ale.

Lòt tandans

Tandans dirijis ekonomik ki gentan travèse gouvènman yo tankou pa : Dessalines, Soulouque, Salnave, Salomon, avèk pou ojektif oubyen pran kontwòl komès la oswa sak pou rejim fonsye a nan pwofi Leta a, vize pou kontwole pwopozisyon eksklizivis yo pou privilejye ansyen lib yo oswa opozisyon komèsan etranje e Nasyono yo.

Lit peyizan san tè pou aksè nan zafè pwopriyete ak Goman, Acaau, e Pikè nan sid.

Lit pou patisipasyon eleman klas mwayèn e boujwa nwa yo nan zafè Leta avèk Dalzon, Salomon, bann Rameau yo Okay (Afè Castel Papa a). Pati Egalizatè ki pou bann Salomon deklare an 1843 « Nou pa vle Libète san Egalite ak denonse aristokrasi pou koulè po a ».

Lyen deyò

• Istwa pati politik ann Ayiti sou rezonodwes.com