Raben Akiba
Raben Akiva (ou Raben Akiba) se yon pèsonnay jwif pannan dezyèm syèk la. Li fèt nan Palestin pannan premye syèk la. Li ekri yon liv sou kreyasyon an epi yon gwo pati Mishna a, yon koleksyon tradisyon antik. Se papa Kabal la.
Akiba se yon otorite sou tradisyon juif yo e lwa oral la. Li koumanse klasifye divès tradisyon oral yo ann òd. Li etabli fondasyon pou kontwovès mishnayik, kote de ou plis saj, oswa ekòl, debat entèpretasyon biblik la oswa fiksayon règ halakha (nòmatif) yo.
Li se yon gwo lidè politik opoze kont pouvwa woman an. Li alye ak Bar-Kokhba, moun ki dirije yon revòlt juif kont Women yo. Women yo arete Akiba paske li kontinye ansenyen Tora a epi fòme nouvo raben yo—de krim Women yo te entèdi sou lapenndemò. Women yo dekoupe li, toujo vivan. Li mò lè li di dènye mo nan premye fraz nan Chema Israel (pwofesyon fwa juif la) an lane 135. Dapre Talmoud la, li mò a laj 120 an.
Akiba ak Bib la
modifyeApre Raben Jezi te pann, epi apre disip li te entèdi soti nan ansèyman nan non l 'nan tanp lan moun lavil Jerizalèm (Liv nan Travay chapit 5), men pandan y ap ansèyman kretyen yo te gaye nan mitan lòt nasyon yo, objektif prensipal la nan jwif yo te vin edite ak korije yo liv. Li te espesyalman Raben Akiva Ben Jozèf ki te bay rannman travay sa a. Plis pase koreksyon konplètman tèks la nan lang ebre Bib la (Ansyen Testaman an), li te li menm ki te bay lòd anpil liv (yo rele deuterocanonical oswa apokrif) yo dwe elimine. Apre sa, liv sa yo pa ka jwenn nan lang ebre jouk jòdi a.
Gen sous ki temwen tèks la nan Bib la pi bonè pase chanjman Akiba la. Ak sa yo yo se:
- Samariten Pantatèk la. Anviwon 700 BC, jwif yo te bay yon kopi Tora a (senk liv yo nan Moyiz) nan Samari a. Kòm li desann syèk yo, li te sa a tradisyon kenbe ekri Moyiz la ki te wa anvan Akiba. Sepandan, chanjman sa yo se sitou minè.
- Septuagint a (Swasanndis entelektyèl). Anviwon 300 BC, Sentespri Liv ebre yo te pwemye tradui nan grec. Malgre ke te tradiksyon sa a prezante kèk erè, nan kèk kote li temwen ke te gen fraz adisyonèl. Menm jan an tou, li gen ladann anpil nan liv yo siplemantè.
- Defiled nan Qumran (defiled yo nan Lanmè Mouri). Fèt ant 150 BC ak 70 AD, kèk pati nan Ansyen Testaman an ak pou soti nan liv yo siplemantè yo te jwenn.
- Letiopi Bib la. Paske li toujou gen liv yo siplemantè, li sanble ke chanjman Akiva a pa t 'rive jwenn Peyi Wa ki nan Aksum oswa peyi Letiopi.
- Anvan Legliz la ki nan lavil Wòm jistifye vèsyon Akiva nan Anpi Women an, a nan Konsèy la nan Nicea (325 AD), zansèt anpil legliz 'oswa evèk ta site lajman soti nan liv yo siplemantè.
Li te di ke rezon ki fè Akiva elimine liv anplis sa yo soti nan Ansyen Testaman an, se paske yo sipòte ansèyman yo nan Krisyanis. Nan kwayans la Raben Akiva, idantite moun ki te Mesi a te yon rebèl Bar Kokba ki te revòlte kont Anpi Women an. Se poutèt sa, li pa t 'aksepte anpil liv ki revele sou Mesi la. Pa konyensidans, paske te vèsyon Akiva nan pita gras poutèt Konsèy la nan Nicea, menm koulye a, pi fò nan legliz nan mond lan li yon Bib ki gen ladan sèlman 66 liv, pandan y ap lòt liv yo te vin tounen kontwovèsyal.
An plas nan liv yo siplemantè, nan epòk Akiva nan jwif yo te kòmanse ekri nouvo, sa vle di espesyalman liv la rele Talmud la. Anpil fab a Akiva yo ankò yo te jwenn nan Talmud la. Kwayans Akiva nan leve paske li te konnen nan yon pwofesi ki Mesi a pral yon wa wè an kachèt nan dènye jou yo, ki moun ki met Women yo ak règ Jida pandan karantan. Lè moun leve nan ki epòk, ki moun ki te anseye ke Wayòm Mesi a pou yon ti tan, pa ta dwe pandan karantan, men pou yon sèl mil ane, sa te ekri nan Talmud a ki Akiva korije yo, li di ke li te pwofetize yo dwe pandan karantan.
Fraz atribye nan bouch Akiba a
modifye"Si ti gout sa a kapab fè twou nan pyè a, ki sa m genyen nan kè m, nan lachè m, nan san m? Se posib ansèyman ki nan Tora a kapab antre tou?"
"Yon rena wè yon pwason ki eseye echape nan file pechè yo. Rena a di l: 'Pwason, zanmi mwen, ou pa vle viv sou latè fèm avèk mwen?' Pwason reponn: 'Rena, moun di ou anpil saj, men ou sòt pami tout zannimo yo. Si se difisil pou m viv nan dlo a (alegori pou Tora a), nan eleman natirèl mwen, ki sa ou panse si m ta viv sou latè a?"
"Pannan tout lavi a, mwen mande m sa vle di vèse: 'Ou a renmen Bondye avèk tout zam la.' Mwen di m: 'Kilè m pral kontre yon sitirasyon lè m ta renmen Bondye avèk tout zam la?' Kounye a, lè m te jwenn sitirasyon an [lè li preske mouri], m pa pral renmen Bondye ditou?"
Leson sòti nan Akiba
modifye- "Ou pral renmen vwazen ou tankou ou menm. Se yon gwo règ nan Tora a."
- "Yon etranje mande a Raben Akiba: 'Ki moun kreye monn nan?'
'Bondye kreye monn nan,' reponn Raben Akiba.
'Pwouve!'
'Vini wè m demen,' reponn Raben Akiba.
Etranje a vini jou apre. Raben Akiba mande:
'Ki sa ou genyen?'
'Yon kap, ou pa ka wè l?'
'Ki moun fè l?'
'Tiseran, evidaman.'
'M pa kwè ou, pwouve!' di Raben Akiba
'Kouman? Ou pa wè se tiseran an ki fè vètman sa a?'
'Kidonk, pou kisa ou mande m pou m pwouve Bondye kreye monn nan? Ou pa wè se Granmèt la kreye l?"