Adonis, ou le bon nègre, anecdote coloniale

Adonis, ou le bon nègre, anecdote coloniale, pibliye an 1798, se yon woman ekri pa Jean-Baptiste Picquenard. Repibliye an 1817, li te sèvi kòm modèl pou premye woman Victor Hugo a, Bug-Jargal (1818-1826), jan Servais Étienne te montre an 1923 nan Les Sources de Bug-Jargal. Li te repibliye yon dezyèm fwa an 1836, anvan li te tonbe nan oubli pou plis pase yon syèk ak yon mwatye. Finalman, li te sijè a nan de (2) re-edisyon modèn nan ane 2005 ak 2006.

Rezime

Aksyon woman an pran plas nan ane 1790 yo, nan kòmansman Revolisyon esklav nwa Sendomeng (oswa Revolisyon Ayisye an). Evènman yo pran plas sou zile sa a, Lè sa a, yon koloni fransèz ; nan fen istwa a, sepandan, pèsonaj yo sove toumant revolisyonè epi jwenn refij nan peyi Etazini (nan "pwovens" Vijini). Pèsonaj prensipal la se kolon D'Hérouville, pwopriyetè pa eritaj yon plantasyon kafe ak apeprè karant (40) esklav. Revolisyon Sendomeng te pete yon ane aprè li te rive sou zile a. D'Hérouville te fè prizonye, yo te mennen ak lòt Blan yo nan kan Biassou (figi istorik, youn nan dirijan Revolisyon an), kote li te temwen soufrans ansyen esklav yo te fè kolon yo. Repitasyon li pou limanite te fè li chape anba move tretman sa a, ak santans lanmò a : "Mwen te aprann", Biassou di li, "ke ou te mwens enjis anvè Nwa ou yo pase lòt moun ki rete nan zile sa a".D'Hérouville ka sèvi kòm sekretè Biassou, ekri korespondans li avèk gouvènman kolonyal la ; lòt konsiderasyon sa a tou eksplike klemans Biassou anvè prizonye li a. Madanm ak pitit d'Hérouville, ki te rete lib, antre nan kan Biassou, degize an nwa, gras a bon travay ansyen esklav, Adonis (madanm d'Hérouville te libere, ansanm ak tout lòt esklav ki sou plantasyon). Ti fanmi an chape soti nan kan an, gide pa Adonis, ki tou pran ansanm Zerbine, li renmen anpil "Venis Nwa", ak tout moun anbake pou Etazini. La, de (2) koup yo ap viv ansanm kòm egal e pataje pwopriyetè yon ti fèm.

Pèsonaj

• D'Hérouville, kolon pwopryetè yon plantasyon kafe ak karant esklav
• Madanm D'Hérouville
• Adonis, esklav D'Hérouville
• Zerbine, esklav, menaj Adonis, rele "Venis Nwa"
• Georges Biassou

Kritik

Woman an evoke sèten karakteristik nan woman moral ak santimantal dezyèm mwatye nan dizwityèm syèk la. Li fè pati, pa valorizasyon "bon mèt la" ki tradui la, nan Julie oswa Nouvo Héloïse Rousseau ekri, ak nan Paul et Vrginie de Bernardin de Saint-Pierre. Nan kòmansman istwa a nou aprann ke d'Hérouville "rejte avèk laterè [...] sa yo pinisyon terib ke pi fò nan abitan yo vwazen li yo enflije, avèk san frèt mechan konsa, sou moun nan esklav yo ki te koupab nan ti neglijans la". D'Hérouville rekonpanse pou "dousè" relatif li pa fidelite ansyen esklav li a.

Sepandan, liv la afime tou prensip politik anti-esklavajis, ki sipoze disparisyon estati mèt la menm. ; konsa nan rezilta a Blan ak Nwa a kenbe yon relasyon zanmitay egalitè. Naratè a montre tèt li an favè abolisyon esklavaj la nan ane 1793-1794, menmsi yon moun ta devine ke li ta prefere yon abolisyon gradyèl, olye pou yon abolisyon imedyat (an akò avèk lide Nicolas de Condorcet tabli nan Refleksyon li sou esklavaj nèg yo). Li sanble rezève konsènan vyolans revolisyonè yo fè, an patikilye pa Biassou - ki daprè istoryen yo distenge tèt li ak lòt dirijan revòlt la pa sadis li ak mechanste li.

Adonis ou bon nègre fè pati jan woman istorik la ; li reprezante, anplis konfli ant kolon ak esklav, opozisyon ki genyen ant Blan koloni yo, sa yo ki mennen nan priz an patikilye gouvènman kolonyal la ( Philippe François Rouxel de Blanchelande ) ak separatis yo ostil metwopòl la.