Alfabè Fonetik Entènasyonal

Alfabèt Fonetik Entènasyonal la (AFE; nan angle: 'international phonetic alphabet', IPA ) se yon alfabè ki itilize pou transkripsyon fonetik son langaj pale yo . Kontrèman ak anpil lòt metòd transkripsyon ki limite a sa sèlman fanmi lang, API a fèt pou kouvri tout lang nan mond lan. Devlope pa fonetikyen franse ak britanik anba lejid Asosyasyon Fonetik Entènasyonal la, li te premye pibliye an 1888 . Dènye revizyon li a soti nan 2005; sa a genyen 107 lèt, 52 siy ak 4 karaktè pwozodi .

Istwa

Atik detaye : Istwa Alfabèt Fonetik Entènasyonal la.

AFE a te okòmansman devlope pa pwofesè lang angle ak franse sou direksyon Paul Passy kòm yon pati nan Asosyasyon Fonetik Entènasyonal la, ki te fonde nan Pari an 1886 kòm Dhi Fonètik Tîcerz' Asóciécon . Premye vèsyon API a, ki te pibliye an 1888, te enspire pa alfabè Romic Henry Sweet a, li menm ki te devlope apati alfabè fonotipik Isaac Pitman ak Alexander John Ellis .

AFE a te pase plizyè revizyon an 1900, 1932, 1938, 1947, 1951, 1989, 1993, 1996 ak 2005.

Prensip jeneral yo

Transkripsyon fonetik nan AFE konsiste de koupe lapawòl nan segman son swadizan endivizib, epi sèvi ak yon sèl senbòl pou chak nan sa yo, evite miltigram (konbinezon lèt, tankou son ch la an franse, te note / ʃ / fonolojikman, oswa Italyen gli, transkri a. / ʎ / fonolojik).

Egzanp transkripsyon lè l sèvi avèk Alfabè Fonetik Entènasyonal la: "andire» nan kèk lang
lang	mo ekri	fonoloji (normatif)	fonetik (egzanp reyalizasyon)
franse	andire	/ɑ̃.dy.ʁe/	[ɒ̃d̪yˈʁe]
Alman	dulden	/ˈdul.dən/	[ˈdʊːldn̩]
angle	tolere	/ ˈtɒl.ə.reɪt/	[ˈtʰɒˑləɹeɪtʔ]
Panyòl	aguantar	/a.ɡwanˈtaɾ/	[äɰʷän̪ˈt̪äɾ]
Esperanto	soufri	/suˈfe.ri/	[suˈfeɾi]
Malagasy	mihafy	/mi.a.fi/	[miˈjafi̥]
Catalan	aguantar	/ə.ɡwənˈta/	[əɣwən̪ˈt̪a]
Italyen	sipò	/sop.porˈta.re/	[sopːorˈt̪äːre]
Olandè	vèrje	/vɛrˈdra.ɣən/	[vɛɹˈdraːɣən̩]
Mandarin	忍(ren³)	/ʐən˨˩˦/	[ʐən˨˩˦]
arpetan	andire	/ɛ̃.du.ˈrar/	[ɛ̃d̪yˈʁɑ]

Konte karaktè prensipal AFE a se 118, ki kouvri son ki pi souvan. Karaktè sa yo se sitou lèt grèk oswa laten oswa modifikasyon ladan l. : ɾ, ɽ, ɺ, ɹ (ki soti nan r ) ; ɘ, ə (pran nan e ). Son mwens souvan yo transkri soti nan sa yo anvan yo lè yo endike yon modifikasyon nan mòd la oswa pwen nan atikilasyon pa vle di youn oswa plis dyakritik (76 an kantite) sou karaktè prensipal la. : pa ekzanp, b nan kastilyen an kabre (" kenbe, antre ") transkri [ β̞ ] pou endike yon espirant olye de frikativ bilabial vwa [β]. Genyen tou senbòl espesyal pou remake fenomèn suprasegmental, tankou ton melodi oswa aksan tonik . : [ ˈdʊl·dn̩ ], transcription dulden Alman (“ andire, tolere ") endike yon aksan entansite tonik sou premye silab (ˈ) ak yon final vocalize n ( n̩ )

Ba oblik(fonoloji) ak parantèz kare (fonetik)

Itilizasyon lengwistik la endike ant koupe transcription fonolojik tèm yo, sa ki opoze karakteristik yo ki enpòtan nan diferan son yo nan yon lang bay san yo pa antre nan detay nan pwononsyasyon yo (ki gen reyalizasyon posib yo te note fonetikman).
Divizyon silab (avèk senbòl . ) pa enpòtan menm jan ak transkripsyon fonolojik yon lang. Transkripsyon fonolojik souvan pran yon karaktè normatif nan lang nan : Se poutèt sa, transkripsyon fonolojik yo ta dwe entèprete sèlman an konbinezon ak lang ki endike yo (ki defini ekivalans fonetik yo rekonèt ant moun ki pale li yo), ki sèvi ak yon seri senplifye senbòl fonolojik epi yo pa seri senbòl API konplè a.

Gen kèk son fonolojik, byenke nòmalman enpòtan nan yon lang, yo ka pa toujou pwononse, ak moun ki pale yo entèprete yon fòm oswa lòt kòm menm mo a, kontèks. Sa a se ka a an franse ak bèbè e ki pafwa pwononse kanmenm (e pafwa modifye divizyon silabik fonolojik la). Lè son sa a pi souvan pa pwononse, li pa soti nan transcription fonolojik la (ka silans franse e ). Nan lòt men an, ka sa a pi komen nan lang tankou angle san okenn preferans parèt. Nan ka sa a, son yo konsène yo souvan te note nan parantèz.

Itilize AFE a kounye a etabli nan ansèyman, aprantisaj ak etid lang yo. An patikilye, pifò diksyonè bileng itilize alfabè sa a pou note fonoloji, oswa yon transkripsyon fonolojik ki enspire pa li. API a se tou yon zouti esansyèl pou rann lang ki pa ekri deja nan ekri. : anpil lang Afriken yo gen yon òtograf ki itilize kòm siy konplemantè karaktè ki soti nan API a (nan direksyon alfabè referans Afriken an) ak lye ak fonoloji lang sa yo. ; pou egzanp alfabè Pan-Nijeryen an, alfabè jeneral lang Kamewoun, alfabè syantifik lang Gabon, alfabè lang nasyonal Benen, alfabè nasyonal Burkinabè, alfabè nasyonal Chady, alfabè nasyonal la . lang nasyonal Mali, òtograf pratik lang ivwaryen yo, oswa òtograf estanda ak inifòm Kongo-Kinshasa.
Sepandan, transkripsyon fonetik yon mo oswa yon fraz (trè souvan miltip) yo note ant parantèz kare.
Transkripsyon fonetik sa yo (pi egzak epi ki kapab itilize tout senbòl API yo) ta dwe nòmalman li poukont lang lan (sepandan senplifikasyon yo souvan fèt selon kontèks re-itilizasyon transcriptions sa yo). Reyalizasyon fonetik pwononsyasyon an trè souvan pa reyalize divize silabik yo tou (ki pi fò nan tan yo retire nan notasyon fonetik yo), eksepte nan ka realizasyon nan poz, varyab ant realizasyon posib yo (ki ka note fonetikman ak d lòt senbòl ki pi presi pase . ).

Menm jan an tou, parantèz fonolojik yo pa nòmalman transkri nan notasyon fonetik. : swa son an transkri fonetikman, oswa li konplètman omisyon nan mo yo transkri fonetikman, endike separeman reyalizasyon posib yo nan fason ki pi egzak posib.

Anpil lektè gen difikilte pou li transkripsyon fonetik, sitou lè yo repwodui son (fonèm, tonèm) ki gen diferans yo menm yo pa wè oswa yo pa kapab pwononse. Yon lòt bò, transkripsyon fonetik yo souvan itil pou ede lektè entèprete notasyon fonolojik lang etranje yo, pou yo aprann fè distenksyon ki nesesè yo, oswa pou konnen si pwòp reyalizasyon fonetik yo konpatib ak lang etranje a.

Se poutèt sa, pafwa, notasyon fonetik sa yo jwenn nan tablo ki eksplike fonoloji yon lang, men pi fò nan tan tab sa yo pi klè pou lektè a lè notasyon fonolojik la akonpaye pa yon egzanp yon mo (de preferans nan lang natif natal nan lektè sa a. ) ki gen reyalizasyon fonetik abityèl nan lang li (oswa lang li ka konnen pi fasil) poze mwens pwoblèm pou lektè a epi pèmèt li idantifye distenksyon ki enpòtan lang etranje a fè nan fonoloji li, pandan y ap pèmèt li adapte pwononsyasyon li pou pi byen repwodui aksan abityèl moun ki pale natif natal la.

Pifò nan tan an, kidonk, notasyon fonetik egzak (endepandan lang nan) yo raman te note, kontrèman ak transcription fonolojik.

Deskripsyon alfabè a

Vwayèl

AFE a gen karaktè prensipal pou vwayèl oral ki pi komen ki klase dapre:

degre ouvèti yo: fèmen (segondè), pre-fèmen (ba-wo), mwatye fèmen (anwo-mwayen), mitan, mwatye-louvri (pi ba-mwayen), pre-louvri (ba-ba), vwayèl louvri (pi ba) ;
pwen atikilasyon yo: anvan, pre-devan, santral,pre-deyè, deyè;
si wi ou non yo awondi.

Tablo vwayèl yo

Tablo sa a klase vwayèl selon kritè ki anwo yo, menm jan ak triyang vwayèl la oswa trapèz vwayèl la.


Pwen atikilasyon →	Devan		Pre-devan		Estasyon pouvwa			Pre-deyè		Deyè
Ouvèti ↓	pa gen arr.	arr.	pa gen arr.	arr.	pa gen arr.		arr.	pa gen arr.	arr.	pa gen arr.	arr.
Fèmen	mwen	la			ɨ		ʉ			ɯ	a
Pre-fèmen			ɪ	ʏ				ɯ̽	ʊ
Mwatye fèmen	e	ø			ɘ		ɵ			ɤ	oh
Mwayèn	e	ø̞ (en)				ə				ɤ̞ (en)	o̞
Mwatye-louvri	ɛ	œ			ɜ		ɞ			ʌ	ɔ
Pre-louvri	æ					ɐ
louvri	gen	ɶ			gen					ɑ	ɒ

Klasifikasyon vwayèl sa yo ka fèt tou ak yon reprezantasyon ki genyen twa dimansyon ki mete aksan sou twa kritè klasifikasyon yo :

Lòt vwayèl yo transkri soti nan sa yo lè yo ajoute youn oswa plis dyakritik ki modifye atikilasyon li yo :

Tablo dyakritik ki afekte vwayèl yo

Dyakritik nan alfabè fonetik entènasyonal la pou modifye reyalizasyon yon vwayèl
modifikasyon	dyakritik	modifikasyon	dyakritik
awondi (labyalizasyon)	ɔ̹	Avansman rasin lang	e̘
dezawondi (delabyalizasyon)	ɔ̜	retraksyon rasin lang	e̙
avansman (pi devan)	u̟	santralizasyon	ë
retraksyon (pi devan)	i̠	demi-santralizasyon	e̽
mwens louvri (monte)	e̝	larengalizasyon	a̰
plus ouvert (descente)	e̞	nazalizasyon	ẽ
bougonnen	a̤	Gade imaj PNG modifye

Pa egzanp:

Nan nen yo (nazal) nan franse estanda yo se ɔ̃ ( on ), ɛ̃ ( hein ), œ̃ ( un ), ɑ̃ ( an );
kout /o/ nan Ongwa (egzanp kor, laj) se mwens dèyè ak yon ti kras pi ouvè pase /oː/ long la (egzanp kór, maladi), transkripsyon atansyon bay li kòm [o̟̞] .

Kantite (alongasyon oswa rediksyon)

Kantite vwayèl yo endike konsa:

Siy Alfabè Fonetik Entènasyonal ki endike kantite konsòn ak vwayèl yo
modifikasyon	elonjman				okenn		Ratresisman
kantite	long		mitan-long		bref		extra-bref
siy	chrone		semi-chrone		okenn		brèv
ezanp	aː	tː	aˑ	tˑ	a	t	ă

Nòt:

Se senbòl ponktiyasyon De pwen an souvan itilize olye pou yo kwòn nan (de pwen triyangilè), pou egzanp [a:] olye pou yo [aː] .
Nan lang kote alonjman oswa kout vwayèl toujou egziste pou kèk moun ki pale men li pa enpòtan ankò (pa egzanp nan franse modèn " estanda ”), vwayèl long yo pa anote ankò nan transkripsyon fonolojik, e menm vwayèl amuï yo omisyon (pa egzanp schwa amuï nan fen yon mo, ki vin tounen e bèbè nan fransè modèn).
Transkripsyon Latin ki baze sou analiz fonemik, nan lang ki toujou distenge longè vwayèl (tankou lang Japonè oswa lang Indo-aryen ), souvan devye de notasyon API epi sèvi ak yon makwon (oswa menm yon aksan sikonflexes ) pou vwayèl long.

Pou egzanp, Mete woz sa a desann !, Fonolojik / poz sɛt ʁoz /, se souvan reyalize nan nò-lwès parizyèn franse [ poːsɛtˈʁoːz ], nan sid-lwès franse [ pɔˑzəsɛtəˈʁ̥ɔˑzə ], nan franse Corsican [ poːzəsɛtəˈʁoːzə ], nan franse Picardy [ pɔsɛtˈʁɔz, enɔe. poz'sɛːtʁoːz ] (reyalizasyon rejyonal sa yo se bagay komen, men yo ka varye tou yon ti kras de yon moun a yon lòt, tou depann de laj, atitid oswa entansyon, se poutèt sa li ra pou itilize yo kòm yon referans tèminoloji, diksyonè ki kontante tèt yo ak analiz fonolojik. san yo pa make tout diferans posib nan reyalizasyon fonetik fonèm yo).

Rediksyon nan vwayèl fonemik long yo pa note fonetikman: nou itilize senbòl nòmal la lè nou retire siy alonjman fonetik li yo. Yon lòt bò, silab kout yo note fonolojikman ak yon aksan kout epi vwayèl amuïes yo swa retire nan notasyon fonemik la oswa make nan parantèz

Tonèm

Transkripsyon tonèm yo swiv pwosedi ki anba a.

Pou sèten ton ki gen pwofil ton an senp, yo itilize swa yon dyakritik oswa yon piktogram ki reprezante ton an oswa yon aksan (pa egzanp : ton konstan ton wo, mitan-wo, mitan, mitan-ba, ba).
Pou ton ki gen pwofil ton ki pi konplèks, yo bay sèlman yon piktogram ki reprezante pwofil ton an. Pa egzanp, li posib pou rann Mandarin我姓张( (“ Non mwen se Zhang ") pa / wɔ˨˩˦ ɕiŋ˥˩ tʂɑŋ˥ /. [Gade nòt anba yo] .

Siy Alfabè Fonetik Entènasyonal pou transkripsyon tonèm yo.
ton	dyakritik	ba	ton	dyakritik	ba
anwo	e̋	e˥	monte	ě	e˩˥
mitan-anwo	é	e˦	desann	ê	e˥˩
mitan	ē	e˧	monte-anwo	e᷄	e˦˥
mitan-anba	è	e˨	desann-anba	e᷅	e˩˨
anba	ȅ	e˩	monte-desann	e᷈	e˦˥˦
Gade imaj PNG a Dyakritik/ba yo : notasyon menm jan Voir aussi le tablo fonèm yo ak imaj senbòl yo nan anpil lang. Kazye gri yo pa gen karaktè Unicode planifye. modifye tablo sa

Fòt ton an reprezante pa ꜜ, ogmantasyon ton an pa ꜛ.

Nòt:

Senbòl pou ton wotè varyab sèlman parèt kòrèkteman si font yo itilize pou montre yo te bay posibilite sa a epi navigatè a sipòte li. ; otreman, senbòl ki koresponn ak diferan ton yo pran pa ton an ap parèt youn apre lòt. Layout kòrèk senbòl yo bay sou fèy rezime API a .
Notasyon ton sipèskripsyon nimerik, pa egzanp我姓张/ wɔ²¹⁴ ɕiŋ⁵¹ tʂɑŋ⁵ /, souvan itilize pou simonte move manyen ton API pa òdinatè modèn yo. Notasyon sa a pa estanda epi fòma li depann de fanmi lang yo etidye, men yo trè komen nan transcription fonolojik yo paske ton sa yo enpòtan lengwistikman pou distenge tèm ak lang ki gen anpil ton tankou lang Chinwa .
Nan transliterasyon Laten ( romanizasyon ), kote senbòl API yo pa itilize ditou men yo ranplase pa itilizasyon òtograf ki pre lang oksidantal yo epi ki gen anpil digraf (egzanp pinyin estandarizasyon romanizasyon an), ton sa yo menm deziye trè souvan ak nòmal. chif epi yo pa ekspozan.
Pafwa menm ton sa yo transkri lè l sèvi avèk aksan abityèl oswa dyakritik òtograf Latin yo (olye de chif yo), epi souvan pa gen rapò ak dyakrit IPA. : romanizasyon sa yo ka menm te evolye nan òtograf nòmal pou lang sa yo ton (pa egzanp, ekriti Laten aktyèl la nan Vietnamyen an, kote menm vwayèl la ka gen de diakritik diferan. : yon aksan ki lye oswa dyakritik pou sonje modifikasyon vwayèl la, lòt aksan ki anlè vwayèl la mete pou note ton an).

Konsòn

Segman

AFE a klase konsòn dapre twa kritè:

Mòd atikilasyon

Pwen atikilasyon

Pulmoniques

Okenn

m

ɱ

ŋ͡m

n̪

n

ɳ

ɲ

ŋ

ɴ

ᵑ k͡p

p

b

p̪

b̪

k͡p

ɡ͡b

t̪

d̪

t

d

ʈ

ɖ

c

ɟ

k

ɡ

kʷ

ɡʷ

q

ɢ

ʡ

ʔ

ɸ

β

f

v

θ

ð

s

z

ʃ

ʒ

ʂ

ʐ

ɕ

ʑ

ɧ

ç

ʝ

x

ɣ

xʷ

ɣʷ

χ

ʁ

ħ

ʕ

ʜ

ʢ

h

ɦ

Spirantes

β̞

ʋ

ɥ

ð̞

ɹ

ɻ

j

ɰ

ʍ

w

Roulées

ʙ̥

ʙ

r̪

r̥

r

ɽ͡r

ʀ

*

Battues

*

ⱱ

ɾ̪

ɾ

ɽ

*

ɬ

ɮ

ꞎ

ʎ̝̊

*

Spirantes latér.

l̪

l̥

l

ɭ

ɫ

ʎ̥

ʎ

ʟ

Battues latér.

ɺ

*

Non pulmoniques

ɓ

ɗ

*

ʄ

ɠ

ʛ

pʼ

tʼ

cʼ

kʼ

qʼ

fʼ

sʼ

xʼ

ʘ

ǀ

ǃ

ǂ

Clics latéraux

ǁ

Pati lonbraj yo endike yon atikilasyon jije enposib. Bwat blan vid yo endike atikilasyon teyorik posib men ki poko ateste. Bwat ki make ak yon asteris (*) endike son ki ateste yo poko reprezante ofisyèlman nan API a.
Lè de senbòl parèt nan yon bwat, sa ki sou goch la reprezante yon konsòn soud, sa ki sou bò dwat la se yon konsòn vwa (pa aplike pou klik, ki prezante nan sant bwat yo nan anba tab la).
Bwat yo separe pa yon liy pwenti nòmalman itilize menm senbòl API debaz yo, epi pètèt diferan sèlman nan dyakritik yo aplike pou deplase atikilasyon yo, pa egzanp nen n reprezante yon dantè oswa yon alveola.
afrik yo t͡s, d͡z, t͡ʃ, d͡ʒ, t͡ɕ, d͡ʑ pafwa yo note lè l sèvi avèk ligati ʦ, ʣ, ʧ, ʤ, ʨ, ʥ pa fè pati API a ankò (li rekòmande pou ranplase yo ak de atikilasyon yo, ki lye avèk yon desen ligature – pi wo oswa anba).
sispann enjektif konsòn san vwa, pafwa yo note lè l sèvi avèk senbòl ƥ, ƭ , ƈ, ʠ (ki te fòme sou baz konsòn pulmonè ki koresponn lan ak yon kwaze ajoute), ki pa fè pati API a ankò (li rekòmande pou ranplase yo ak senbòl vwa a. konsonan ak bag dyakritik devwaze a).

Gade tou

Sou lòt pwojè yo :

Alfabè Fonetik Entènasyonal, sou Wikiversity

Gen yon kategori ki konsakre ak sijè sila a : Alfabè Fonetik Entènasyonal.

Atik ki gen rapò

Alfabèt Fonetik Entènasyonal Cursive
alfabè fonetik Ameriken
Uralic alfabè fonetik
Pwononsyasyon franse
TIPA (pake ki pèmèt itilizasyon API nan LaTeX )
Anèks: Pwononsyasyon an franse sou Wiktionary

Bibliyografi

AFE
- (en) Asosyasyon Fonetik Entènasyonal, Manyèl Asosyasyon Fonetik Entènasyonal la : yon gid pou itilize Alfabè Fonetik Entènasyonal la, Cambridge, Cambridge University Press , (en) (en) p. ( ISBN 0-521-63751-1 ak 0-521-65236-7, li sou entènèt )
- André Martinet, Eleman lengwistik jeneral, Paris, Armand Colin , André André 1ye ed. 1960), 223 p. ( ISBN 978-2-200-26573-1, 9782200602994 ak 2-200-26573-5 )
- (en) Luciano Canepari, " IPA ofisyèl la ak lòt evalyasyon , nan A Handbook of Phonetics: ‹Natirèl› Fonetik, München, Lincom Europa, (en) (en) p. ( ISBN 3-89586-480-3, li sou entènèt )
Egzanp lengwistik
- « Illustrations of the IPA - free content [= (fr) Illustrations de l’API - contenu gratuit] », sur Journal of the International Phonetic Association
- Alman : Duden, die Grammatik , ( ISBN 3-411-04046-7 )
- angle : Cambridge Dictionary of American English , ( ISBN 0-521-77974-X )
- Mandaren : CFDICT oswa (angle) en CEDICT

Lyen deyò

(en) Site officiel
Notices dans des dictionnaires ou encyclopédies généralistes :

Gemeinsame Normdatei
Bibliothèque nationale tchèque
^canIPA, système de Luciano Canepari : 500 symboles basiques, 300 complémentaires, et 200 supplémentaires (documents PDF en anglais et en italien ; traduction française du chapitre sur le français)
Tableau API des consonnes et voyelles avec audio et exemples par le Laboratoire de phonétique expérimentale de l'université de Turin, Italie.
Université de Toulouse, France, « Symboles phonétiques des sons du français » [PDF], 2013 (consulté le 2 juillet 2019)