Eleksyon prezidansyèl ayisyèn an 1874

Eleksyon prezidansyèl ayisyèn an 1874
Fonksyon
Michel Domingue 76.34 % 71 vòt Boyer Bazelais 23.66 % 22 vòt
Biyografi
Eleksyon avan : 1870 Pwochen eleksyon : 1876

Eleksyon prezidansyèl ayisyèn 1874 te fèt sou 11 jen 1874. Scrutin endirèk sa a te pèmèt chwazi Prezidan Repiblik Ayiti la pou yon manda kat ane, dapre Konstitisyon 1867 la. Eleksyon sa a te fèt apre demisyon Nissage Saget, prezidan sortan an, ki te deside pa fè yon dezyèm manda. Eleksyon sa a te mete fasafas de kandida ki soti nan de pati prensipal nan politik ayisyèn : Michel Domingue, reprezantan Pati Nasyonal, ak Boyer Bazelais, kandida Pati Liberal.

Konteks istorik

Eli prezidan an 1870, Nissage Saget te chache estabilize lavi politik Ayiti apre lagè sivil 1867-1869 la ak tonbe Sylvain Salnave. Malgre tout sa, manda li a te make pa gwo defi, tankou tansyon ant fraksyon politik yo, pwoblèm ekonomik, ak kritik sou fason li te dirije.

Pandan manda li t ap fini sou 14 jen 1874, Saget te anonse demisyon li yon mwa anvan, sou 14 me 1874, paske li te vle soti nan lavi piblik la. Sepandan, pou prezève estabilite politik, li te kenbe tit prezidan an jiskaske yo eli yon nouvo prezidan, pandan ministè li yo (ke li te nonmen) te jere zafè kouran yo.

Kreyasyon Pati Nasyonal ak Pati Liberal an 1870 te pote yon gwo chanjman nan politik ayisyèn. De pati sa yo te reprezante de vizyon diferan :

• Pati Nasyonal : yon pati konservatif, ki te sipòte elit tradisyonèl yo ak t ap defann estabilite ak prezèvasyon enstitisyon yo.
• Pati Liberal : yon pati pwogresis ki t ap ankouraje refòm sosyal ak ekonomik e ki te gen yon baz sipò popilè.

Divizyon sa yo te klè nan eleksyon 1874 la, menm jan ak eleksyon 1870 la.

Sistèm elektoral

Konstitisyon 1867 la, ki te toujou an vigè, te prevwa yon manda prezidansyèl kat ane, ak yon eleksyon kote prezidan an chwazi pa yon Palman bikameral ki te gen ladan :

• 21 senatè ;
• 72 depite.

Kandida yo

• Michel Domingue (Pati Nasyonal)
  • Yon ansyen sòlda ki te vise-prezidan anba Nissage Saget, Domingue reprezante yon kontinite ak gouvènman ki t ap soti a. Li te gen sipò fò nan mitan klas konservatif yo, ki te wè li kòm yon garanti estabilite.
• Boyer Bazelais (Pati Liberal)
  • Yon entèlektyèl ak politisyen respekte, Bazelais te pote espwa pwogresis yo pou chanjman. Li t ap defann refòm pou modènize peyi a ak amelyore lavi klas ki pi defavorize yo.

Rezilta yo

Palman an, ki gen 21 senatè ak 72 depite, te fè vòt la. Michel Domingue te ranpòte eleksyon an avèk yon gwo majorite, sa ki te ranfòse pozisyon Pati Nasyonal nan enstitisyon yo.

Kandida		Pati politik	Vòt	%
	Michel Domingue	Nasyonal	71	76,34
	Boyer Bazelais	Liberal	22	23,66
Abtansyon			0	0,00
Total			93	100

Viktwa sa a te reflete kontwòl Pati Nasyonal la sou Palman an, malgre Pati Liberal la te toujou gen yon prezans enpòtan.

Konsekans yo

Eleksyon Michel Domingue te make yon kontinite pouvwa Pati Nasyonal la. Men, plizyè gwo defi te tann nouvo prezidan an :

1. Estabilite politik : kenbe lòd nan yon kontèks tansyon ant konservatif ak pwogresis yo.
2. Refòm ekonomik : reponn ak atant popilasyon an fas a pwoblèm ekonomik ki t ap kontinye.
3. Jesyon divizyon politik : mache sou liy mens ant demand elit konservatif yo ak presyon popilè soutni pa libéral yo.

Malgre li te kòmanse manda li anba yon atmosfè estabilite, Michel Domingue te rapidman fè fas ak gwo difikilte, sitou kriz ekonomik ak politik, ki t ap make fen prezidans li.

Referans

• Konstitisyon ayisyen 1867.
• Achiv palmantè ayisyen, 1874.
• Etid istorik sou politik ayisyèn, Jean Fouchard, 1970.