Istwa Ayiti: Diferans ant vèsyon yo

Nan orijin nan, peyi '''Ayiti''' a, sa vle di «Pèl tout Antiy yo», sete lik te peple pa [[Tayino (moun)|Tayino]] yo oubyen [[Arawak]], peplepèp semi-[[sedantè]] pasifik. LèkeLè [[Kristòf Kolon]] akoste li pou premye fwa a nansou 6 desanm [[1492]], peyi a te konte pwobableman plizyè santèn milye abitan yo.
== Konkèt ==
Kolon touswit reklame zile a pou kouwòn panyòl, nonmen li ''La Isla Española'' ("Island nan Panyòl"), pita nan laten (Ispanyola) se pa te non [[zile Ayiti a]] sa. Enfliyans franse yo te kòmanse an 1625, aprè [[Kasik Anri]] te fin libere zile a anba jouk panyòl yon fòme yon [[armé indigjène|lame endijèn]] ki te pran kontwòl lès se panyòl yo te konn pale se yon kominote endyen ak afriken lè Fransè vin bezwen pran kontwòl sou sa ki te rele Saint-Domingue-modèn-jou Ayiti-te kòmanse nan 1660. Soti nan 1697, pati lwès zile a te franse ak pati lès la te panyòl. Ayiti te vin youn nan pi rich koloni Lafrans yo, ki te pwodui kantite vas nan sik ak kafe epi depann sou yon sistèm esklav brital pou travay ki nesesè yo. Sèmante nan [[Seremoni-an nan Bwa Kayiman]], lame endijèn nan ini ak esklav afriken yo pou leve kanpe kont abi fòs etranje yo te ap fè yo revòlte an 1791 ak aprè deseni nan batay repiblik endepandan Ayiti a te ofisyèlman pwoklame an 1804.

== Istwa anvan arive nan panyòlPanyòl la ==

Vag siksèsiksèsiv nan migran [[arawak]], k ap deplase nò soti nan delta a Orinoco nan [[Amerik di Siddisid]], rete zile yo nan Karayib la. Anviwon A. 600, tayinoTayino a, yon kilti arawak, te rive sou zile a, deplase moun ki te abite anvan yo. Yo te òganize nan [[Kasika yo nan Ispanyola|kasika yo]] (chèfri), yo chak ki te dirije pa yon kasik (chèf).

Kristòf Kolon te etabli règleman an, La Navidad, touprè vil la modèn nan [[Kap Ayisyen (komin)|Kap Ayisyen]]. Li te bati sou bwa yo nan bato li yo, Santa María, pandan premye vwayaj li nan mwa desanm 1492. Lè li te retounen nan 1493 sou vwayaj dezyèm li li te jwenn tèt li detwi ak tout 39 kolon touye. Repiblik Dominikèn nan 1493. Kapital koloni an te demenaje ale rete nan Santo Domingo nan 1496, sou kòt lwès sid la nan zile a Repiblik Dominikèn prezan. Panyòl la tounen nan lwès Ispanyòl nan 1502, etabli yon aranjman nan Yaguana touprè modèn jou Leogane. Yon règleman dezyèm te etabli nan lane 1504 rele Puerto Real touprè modèn Fort Liberty - ki nan 1578 te relwe nan yon sit ki touprè ak chanje non Bayaha.

Aprè rive nan Ewopeyen yo, popilasyon endijèn La Hispaniola a te soufri anpil nan touprè disparisyon, nan petèt ka ki pi mal la nan depopulationdepopilasyon nan Amerik yo. Yon ipotèz souvan aksepte mòtalite a segondè nan koloni sa a nan pati nan maladi Ewopeyen an ki natif natal yo pa te gen okenn iminite. Yon ti kantite TaínosTayino yo te kapab siviv ak mete kanpe ti bouk yon lòt kote. Panyòl enterè nan Ispanyola te kòmanse dekouraje nan 1520sane 1520 yo, kòm plis likratif lò ak depo an ajan yo te jwenn nan Meksik ak Amerik di Siddisid. Apre sa, popilasyon Panyòl Panyòl la te grandi nan yon vitès dousman. [Sitiyasyon ki nesesè]

Règleman an nan Yacanagua te boule nan tè a twa (3) fwa nan li jis sou yon egzistans syèk lontan kòm yon aranjman Panyòlpanyòl, premye pa pirat franse nan 1543, ankò sou 27 me, 1592, pa yon pati 110 ateri fò ki sòti nan yon bato kat Anglè naval squadroneskadwon ki te dirije pa Christopher Newport nan bato dragon an Golden, ki te detwi tout kay 150 nan règleman an, e finalman pa Panyòl yo tèt yo nan lane 1605, pou rezon ki etabli anba a.