|
== Sitiyasyon aktyèl la nan mond lan ==
=== Klasman mondyal daprè Repòtè San Fwontyè ===
Chak ane, ONG Repòtè San Fwontyè (RSF) trase yon lis peyi soti nan pwen de vi nan libète laprès yo. Klasman mondyal libète laprès la baze sou repons ankèt yo te voye jounalis ki se manm òganizasyon patnè RSF yo, ansanm ak ekspè sou kesyon an : chèchè, avoka ak aktivis dwa moun. Ankèt la kouvri atak dirèk kont jounalis ak medya yo e lòt sous endirèk nan presyon kont laprès lib, tankou presyon sou jounalis pa gwoup presyon. RSF remake ke klasman an konsène sèlman ak libète laprès epi yo pa mezire bon jan kalite jounalis oswa pwòp sansi.
Klasman RSF a varye chak ane, an 2010 li bay lis peyi yo ki pi respekte libète laprès la tankou [[Syèd]], [[Fenlann]], Peyiba e lis peyi ki [[Nòvèj]], ak men [[Iran]], [[Tirkmenistan]], [[Kore dinò]], ak [[Eritre]] se peyi ki mwens respekte libète laprès. [[Etazini]] ak [[Frans|Lafrans]] vire toutotou 40yèm pozisyon nan lane 2014.<ref name="classementrsf2014">[http://rsf.org/index2014/fr-index2014.php Classement RSF 2014]</ref>
Selon klasman mondyal Libète laprès RSF an 2014, Azi de Lès, Mwayen Oryan ak Nòdwès Lafrik se yo ki pami rejyon yo pi move nan mond lan pou libète laprès la. Daprè rapò a, faktè a ki agrave se prezans yon konfli, kòm tonbe rejim [[Ejip|peyi Lejip la]], [[Siri|peyi Siri]], [[Mali]] ak [[Repiblik santafrik|Repiblik santrafik]]. Anplis de sa, vyolans entèn ak zak teworis mine kèk peyi tankou [[Meksik]], [[Irak]], [[Iran]], [[Somali]], [[Kongo (Kinchasa)|Repiblik Demokratik Kongo]] ak [[Nijerya|Nijerya.]]<ref name="classementrsf2014">[http://rsf.org/index2014/fr-index2014.php Classement RSF 2014]</ref>
Ogmantasyon nan vyolans ap pouse Asanble Jeneral Nasyonzini yo adopte nan mwa novanm 2013 premyè rezolisyon an sou sekirite jounalis ak sou kreyasyon Jounen Entènasyonal kont enpinite pou krim kont jounalis (selebre sou 2 novanm).<ref>[http://fr.rsf.org/adoption-par-l-assemblee-generale-26-11-2013,45513.html « RSF salue l'adoption par l'Assemblée nationale de l'ONU une résolution sur la sécurité des journalistes »]</ref>
Asosyasyon an tou etabli yon lis "predatè libète laprès »,ki li mete ajou chak ane. <ref>[http://fr.rsf.org/predateurs2010-03-05-2010,37234.html 40 prédateurs de la liberté de la presse] - RSF, 3 mai 2010</ref> .An [[2006 (almanak gregoryen)|2006]], senk (5) nouvo non ogmante lis la, ane sa a : Premye Minis [[Etyopi|Etyopyen]] Meles Zenawi, Prezidan [[Iran|Iranyen]] Mahmoud Ahmadinejad, gwoup ame Tamil nan [[Srilanka|Sri Lanka]], lidè paramilitè [[Kolonbi|kolonbyen]] Diego Fernando Murillo Bejarano, ak lidè geriya [[Kolonbi|kolonbyen]] Raul Reyes.
==== Klasman mondyal 2015 ====
Sou 12 fevriye 2015, Repòtè yo san fwontyè (RSF) pibliye rapò anyèl li yo. Nan rapò sa a, 180 eta te revize ki baze sou libète laprès, medya endepandan epi tou sitiyasyon repòtè yo ak jounalis yo. Iran se nan 173yèm pozisyon nan lis sa a, sa ki endike, malgre pwomès Rouhani yo, libète ekspresyon ak jounalis pa amelyore; enkyetid RSF kontinye. Selon rapò a, Iran klase nan twazyèm pozisyon nan lis la sou jounalis nan prizon.
==== Klasman mondyal 2016 ====
Sou 13 desanm 2016, Repòtè San Fwontyè (RSF) pibliye rapò anyèl li yo. Rapò a di : 348 jounalis yo te arete e 52 te pran an otaj nan Iran nan lane 2016. Aprè Latiki, Lachin, Siri, peyi Lejip, ak Iran gen prèske de tyè nan jounalis arete.
==== Klasman mondyal 2017 ====
Selon rapò RSF an 2017 la, Iran ansanm ak Lachin, Latiki, Vyetnam ak Siri se pi gwo prizon pou repòtè yo ak aktivis medya yo. Rapò a di pandan 2017, pami jounalis pwofesyonèl yo, 50 te mouri ak 326 te arete; 54 repòtè yo te pran an otaj.
==== Klasman mondyal 2018 ====
Nan rapò anyèl li an 2018, RSF dokimante vyolans ki ka touye moun ak move konpòtman kont repòtè yo di pou yon ane 80 repòtè yo te mouri, 348 arete, ak 60 pran an otaj, sa ki endike yon ostilite san parèy kont anplwaye medya yo. Oganizasyon sa a rekonèt Iran kòm youn nan senk (5) eta yo rele "prizon repòtè yo" ansanm ak Lachin, Arabi Saoudit, peyi Lejip ak Latiki. Selon rapò sa a Iran klase 144yèm pozisyon e li toujou youn nan pi gwo prizon pou jounalis yo.
==== Klasman mondyal 2019 ====
Sou 18 avril 2019, RSF la pibliye rapò anyèl li, endikasyon pou medya lib nan mond lan. Nan rapò sa a, nan mitan 180 eta yo, Nòvèj te peyi ki pi respekte libète laprès ak ki pi an sekirite nan mond lan. Fenlann ak Syèd yo swiv li nan lis la. Sepandan, Iran pèdi pozisyon li nan lis la - konpare ak 2018- e li se nan mitan 11 peyi yo ki siprime libète medya yo. Iran klase nan 170yèm pozisyon nan lis la.
==== Klasman mondyal 2020 ====
Sou 21 avril 2020, nan rapò an 2020 RSF pibliye dènye klasman libète medya yo. Repiblik Islamik Iran an twouve li nan 173yèm pozisyon nan lis la. Lli pèdi twa (3) pozisyon konpare ak 2019. Twa peyi alye Iranyen yo, Siri, Lachin, ak Kore dinò twouve li nan 174yèm, 177yèm, ak 180yèm pozisyon. Oganizasyon sa a akize Lachin ak Iran yo mete sansi nan aktyalite sou pandemi kowonaviris.
=== Meksik ===
| 