Pedoloji (jewosyans)

Pedoloji se yon syans ki gen objektif pou etidye pedojenèz, setadi fòmasyon ak evolisyon sòl, an patikilye atravè plizyè taksonomi sòl.

Egzanp pwofil sòl.

Pedoloji egzamine konstitiyan sòl la (mineral, matyè òganik), aranjman yo (gwosè patikil, estrikti, powozite), pwopriyete fizik yo (transfè dlo ak lè), pwopriyete chimik yo (retansyon iyon, pH)) ak pwopriyete biyolojik yo (aktivite mikwo-òganis). Li pote dyagnostik sou kalite sòl yo (klasifikasyon) ak dinamik yo (kalite jenèz: pedojenèz). Li dedwi aplikasyon yo (fètilite).

Etimoloji

Mo Pedoloji soti nan grèk ansyen πέδον pédon, « sòl » ak λόγος lógos, « etid ».

Istwa

Sol la te etidye depi nan Lantikite pa Grèk ak Laten yo, epi pa Andalou nan Mwayènaj. Syans sòl te pran plas nan 16yèm syèk la avèk Bernard Palissy ak Olivier de Serres e li devlope nan 18yèm syèk la.

Aplikasyon

Pedoloji jwenn aplikasyon nan agrikilti, kilti jaden ak kilti forè. Defi li yo konsène tou konesans ak kontwòl risk nan domèn ki varye tankou idwoloji (retansyon dlo nan sòl la), polisyon (filtrasyon natirèl, konsèvasyon ak jesyon dlo), nan akeyoloji (konsèvasyon achiv plant ak bèt, rès endistri imen), nan konstriksyon (atravè mond lan, kay yo trè souvan fèt an tè), nan endistri min la (sòl se rezidi wòch anba kache epi konsantre sèten eleman, lò pou egzanp).

Lè w bay, atravè katografi (pedopeyzaj yo), yon imaj distribisyon sòl yo, disiplin nan toujou enterese nan jewografi, ekoloji peyizaj la e menm klimatoloji (echanj dlo ak atmosfè a), finalman chanjman klimatik (echanj kabòn ant sòl la ak atmosfè a atravè CO₂).

Konsèp ak teknik prensipal

Sòl

Syantis tè yo rele sòl oubyen tè arab desimèt anwo sifas Latè, anjeneral trè vivan ak pore, kote plant yo pran rasin. Sòl yo fòme apati wòch ki kache kòm rezilta ewozyon ak aktivite èt vivan sou sifas Latè.

Pedoloji defini tèm sa a (selon Winfried Blum, 1986, Hochschule Für Bodenkultur, Vyèn) kòm kouch siperyè, apeprè yon mèt epesè an mwayèn, nan sifas terès la ki karakterize pa eleman sa yo : "Soti nan sifas terès la rive nan wòch-mè a, sòl yo lach, pèmeyab, estriktire orizontalman (estratigrafi), kouch vivan ak reyaktif ki renouvle tèt yo atravè transfòmasyon nan sibstans òganik ak materyèl inòganik – ak apò enèji ak sibstans ki prezan nan atmosfè a. – ak nan ki pwosesis transfòmasyon sa yo kontinye. »

Pwofil sòl

Sou yon seksyon vètikal, nou obsève ke sòl la jeneralman konpoze de plizyè kouch orizontal ki sipèpoze yo rele "orizon". Sa yo diferansye pa anpil karakteristik : epesè, koulè, kantite sab, limon ak ajil, konpozisyon chimik, kolonizasyon pa rasin, elatriye.

Ansanm orizon yo konstitye yon pwofil sòl. Sa a pwolonje desann nan wòch ki kache a, soubasman si se vre li orijin sòl ki anlè a. Gen diferan kalite pwofil ki defini plizyè kalite sòl. Pa egzanp : kalkozol, podzozol, livizol. Klasifikasyon an fèt avèk diferan sistèm entènasyonal tankou "World Soil Reference Base" (WRB) oswa "Référentiel pédologique français" (Referansyèl pedolojik franse) (RP).