Brezil


(detay)	(detay)

deviz nasyonal

im nasyonal

Ordem e Progresso

Hino Nacional Brasileiro

lang
jantile pòtige

fizo orè : UTC +2 / UTC+5

istwa

endepandans de Pòtigal

politik

gouvènman Jair Bolsonaro

kapital Brasilia

pi gwo vil

divizyon

vwazen

òganizasyon

jewografi

sipèfisi (km²)
dlo (%)
frontiè (km)
còt (km)
pli ro (m)
pli ba (m) 8.511.965

ekonomi

monnen
- divizyon Real

PEB
- total (US)
- pa ab. (US)

endis yo
- EDI
- EPI

demografi

popilasyon (ab.)

dansite (ab./km²)
lavi (zan)
ne (‰)
mòtalite (‰)
mòtalite timoun (‰)
alfabèt (%)
an vil (%) 182.552.942

endèks

kòd

kòd ISO

endikatif yo
- entènet
- telefonik
- radyofonik

nòt

Brezil, ofisyèlman Repiblik Federatif nan Brezil, se pi gwo peyi nan Amerik di Sid ak rejyon nan Amerik Latin nan, yo te senkyèm pi gwo nan mond lan nan zòn teritoryal (ekivalan a 47.3% nan teritwa Amerik di Sid) ak sizyèm nan popilasyon an ak plis pase 210 milyon abitan). Li se sèl peyi nan Amerik kote yo pale majorite lang Pòtigè a ak pi gwo peyi ki pale Pòtigè sou planèt la, anplis ke yo te youn nan nasyon ki pi miltikiltirèl ak etnik divès, akòz imigrasyon an fò ki soti nan diferan pati nan mond lan. Konstitisyon li ye kounye a, pibliye an 1988, vin ansent nan Brezil kòm yon repiblik prezidansyèl federal, ki te fòme pa sendika a nan 26 eta yo, Distri Federal la ak 5 570 minisipalite yo.

Limite pa Oseyan Atlantik la sou bò solèy leve a, Brezil gen yon litoral nan 7 491 km. Peyi a fwontyè tout lòt peyi Sid Ameriken, eksepte Chili ak Ekwatè, yo te limite nan nò a pa Venezyela, Giyàn, Sirinam ak depatman an franse lòt bò dlo nan franse gwiyane; nòdwès pa Kolonbi; sou bò solèy kouche Bolivi ak Pewou; nan sidwès la pa Ajantin ak Paragwe ak nan sid la pa Irigwe. Plizyè archipelag fòme yon pati nan teritwa brezilyen an, tankou Atol das Rocas, São Pedro ak São Paulo, Archipelago, Fernando de Noronha (sèl moun ki rete nan sivil yo) ak Trindade ak Martim Vaz. Brezil se lakay tou yon divèsite nan bèt sovaj, ekosistèm ak vas resous natirèl nan yon gran varyete abita pwoteje.

Teritwa ki aktyèlman fòme Brezil yo te jwenn pa Panyòl yo nan 26 janvye, 1500, pandan yon ekspedisyon ki te dirije pa Vicente Yáñez pinzon, epi yo te jwenn pa Pòtigè yo sou 22 avril nan menm ane an, nan yon ekspedisyon ki te dirije pa Pedro Álvares Cabral. Rejyon an, Lè sa a, rete nan endijèn Ameriken divize nan mitan dè milye de diferan gwoup etnik ak lengwistik, ki te fè pati Pòtigal anba Trete a nan Tordesillas, e li te vin yon koloni anpi an Pòtigè. Lyen an kolonyal te kase, an reyalite, lè nan 1808 te kapital la nan Peyi Wa a transfere soti nan Lisbon nan lavil la nan Rio de Janeiro, apre yo fin twoup franse ki te kòmande pa Napoleão Bonaparte anvayi portugè teritwa. Nan 1815, Brezil te vin yon pati nan yon wayòm ini ak Pòtigal. Dom Pedro mwen, premye anperè a, te pwoklame endepandans politik peyi a nan 1822. Okòmansman endepandan kòm yon anpi, yon peryòd kote li te yon monachi konstitisyonèl palmantè, Brezil te vin yon repiblik nan 1889, akòz yon koudeta militè ki te dirije pa la. Marshal Deodoro da Fonseca (premye prezidan an), byenke yon lejislati bikameral, kounye a yo rele Kongrè Nasyonal la, te egziste depi ratifikasyon nan premye Konstitisyon an nan 1824. Depi nan konmansman an nan peryòd la repibliken, gouvènans demokratik te koupe pa peryòd tan nan rejim. otoritè, jiskaske yon gouvènman sivil eli demokratikman te vin sou pouvwa an 1985, avèk fen diktati militè a.

GDP Brezilyen se uityèm pi gwo nan mond lan, tou de nominal ak pa achte égalité pouvwa (pp). Peyi a se youn nan grenye prensipal yo sou planèt la, yo te pwodiktè kafe pi gwo nan 150 dènye ane yo. Li klase kòm yon ekonomi revni mwayen-segondè pa Bank Mondyal ak yon peyi dènyèman endistriyalize, ki kenbe pi gwo pati nan richès mondyal nan Amerik Latin nan. Kòm yon pouvwa rejyonal ak mwayen, nasyon an gen rekonesans entènasyonal ak enfliyans, epi li se tou klase kòm yon pouvwa émergentes mondyal ak kòm yon gwo pwisans potansyèl pa plizyè analis. Li se yon manm fondatè Nasyon Zini (Nasyonzini), G20, BRICS, Kominote Peyi Pòtigè Pale (CPLP), Inyon Laten, ofganizasyon Eta Ameriken (OEA), ofganizasyon Eta Ibero-Ibero-Ameriken (OEI), Mache Komen de la. Sid (Mercosur) ak Inyon an nan Nasyon Amerik di Sid (Unasur).

Etimoloji modifye

Rasin yo etimolojik nan tèm "Brezil la" yo difisil rekonstwi. Filolojik Adelino José da Silva Azevedo postulate ke li se yon mo ki gen orijin Celtic (yon lejand ki pale nan yon "peyi nan pran plezi", wè nan mitan nwaj yo), men tou te avèti ke orijin ki pi lwen nan tèm nan ta ka jwenn nan lang lan. nan ansyen Fenisyen yo. Nan tan kolonyal yo, kwonikè ki gen enpòtans João de Barros, Frei Vicente fè Salvador ak Pero de Magalhães Gândavo te prezante eksplikasyon ki konsantre sou orijin non "Brezil". Selon yo, se non "Brezil la" ki sòti nan "pau-brasil", yon non yo bay nan yon kalite bwa yo itilize nan Dyeing twal. Nan moman sa a nan dekouvèt yo, li te komen pou eksploratè yo ak anpil atansyon kenbe sekrè a nan tout sa yo jwenn oswa konkeri, yo nan lòd yo eksplwate li avantaje, men li pa t 'lontan anvan li gaye nan Ewòp yo ke yo te dekouvri yon sèten "zile Brezil" nan mitan Oseyan Atlantik la, soti nan kote yo te extrait brezilwood la (bwa ki gen koulè wouj). Anvan yo pran deziyasyon aktyèl la, "Brezil", nouvo tè yo dekouvri yo te deziyen: Monte Pascoal (lè Pòtigè a te wè premye peyi), Ilha de Vera Cruz, Terra de Santa Cruz, Nova Lusitânia, Cabrália, Império fè Brezil ak Etazini nan Brezil. Moun ki rete natirèl nan Brezil yo rele Brezilyen, ki gen jentil te anrejistre nan Pòtigè soti nan 1706 epi okòmansman refere sèlman bay moun ki te vann brezil.